۲۵ هزار میلیارد تومان از ذخایر بانک مرکزی برای کرونا آزاد شد

اقتصاد۲۴ - عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در برنامه گفتگوی ویژه خبری با اشاره به کاهش سود وام یک میلیون تومانی برای اقشار آسیب‌پذیر گفت: بخش عمده‌ای از پکیچ ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت برای حمایت از کسب و کارها، به همت نظام بانکی بوده است؛ این در حالی است که هم اکنون نرخ سود بانکی ۱۸ درصد است که بر اساس پیشنهاد بانک مرکزی به دولت، مقرر شد که علاوه بر اینکه طرف تقاضا مورد مراقبت قرار گیرد، بلکه بتوان کسب و کار‌های آسیب دیده را نیز مورد حمایت قرار داد.

وی افزود: برای حل این موضوع، وام خرید کالا‌های ضروری برای مردم در نظر گرفته شد که بر این اساس، نرخ سود ۱۸ درصدی را کاهش دادیم؛ بنابراین پیشنهاد شورای پول و اعتبار نیز این بود که بخشی از ذخایر قانونی بانک مرکزی را برای این پکیج ۷۵ هزار میلیارد تومانی، ۲۵ هزار میلیارد تومان از منابع آزاد شد.

همتی با بیان اینکه دولت به لحاظ بودجه‌ای تحت فشار سختی است، گفت: با توجه به فشار تحریم و مشکلات بودجه‌ای که کرونا هم بر آن سوار شده است، پیشنهاد بانک مرکزی این بود که مابه التفاوت نرخ ۱۲ درصدی تا ۴ درصد قرض الحسنه را دولت تقبل کند که بر این اساس رئیس جمهور نیز موافقت کرد که بار مالی آن هم برای کل، دو هزار میلیارد تومان بوده است.

وی اظهار داشت: با این کار دولت، ما یک کار دیگر را در دستور کار قرار دادیم که بر این اساس، قسط این وام ماهانه ۳۵ هزار تومان است که بازپرداخت آن هم ۳۰ ماهه است.

همتی با بیان اینکه مردم نیازی به ثبت نام در سامانه ندارند، گفت: تمام یارانه بگیران مشمول این طرح خواهند بود و با دریافت پیامکی از سوی وزارت کار می‌توانند آمادگی خود را اعلام کنند و قبل از ماه مبارک رمضان، این وام در حساب مردم خواهد بود. پس تمامی سرپرستان خانوار یک میلیون تومان خواهند گرفت که بر این اساس ۴ میلیون خانوار نیز مثل کارگران فصلی، بین یک میلیون تا دو میلیون تومان وام خواهند گرفت.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه هر کسب و کاری در هر بانکی که حساب دارد، می‌تواند از وام کسب و کار‌ها با نرخ ۱۲ درصد دریافت خواهند کرد، گفت: این وام‌ها از پایان اردیبهشت ماه عملیاتی خواهد شد. این وام متعلق به نظام بانکی است که سیستم بانکی هم قواعد خاص خود را دارد که بر اساس قیمت تمام شده پول خود، نرخ تعیین می‌کند؛ پس وقتی که ما ۲۵ هزار میلیارد تومان تزریق می‌کنیم، پایه پولی بالا می‌رود و نقدینگی افزایش خواهد یافت، اما ما این را به جان خریدیم.

وی افزود: پیش بینی ما برای سال جاری، تورم ۴۰ درصدی نیست و تورم ما خیلی قبل از کرونا ۴۰ درصد پیش بینی شده بود، این در حالی است که پیش بینی ما این نیست که تورم ۴۰ درصد باشد.

همتی گفت: به ازای هر کارگر سه میلیون تومان که برای سه ماه نیز ۹ میلیون تومان به هر کارگر تعلق می‌گیرد؛ اما برای مشاغلی که دولت تعطیلی آن‌ها را دریافت می‌کند، به ازای هر ده کارگر، ۱۸۰ میلیون تومان با نرخ ۱۲ درصد وام تعلق خواهد گرفت.

وی افزود: عمده توجه ما به کسب و کار‌های کوچک و متوسط است و این تکیه اصلی ما خواهد بود.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه تیم اقتصادی دولت خواب نیست، گفت: تیم اقتصادی دولت همچون گروه‌های دیگر، پای کار هستند، البته گلایه‌هایی که باید از کرونا داشته باشید را از بانک مرکزی نخواهید.

وی افزود: تمام محرومیت‌هایی که به خاطر برگشت چک برای یک فرد به لحاظ قانونی مقرر شده بود، برداشته شده است؛ اما به هر حال رابطه حقوقی بین دو نفر در برگشت خوردن چک‌ها، سر جای خود باقی است.

همتی گفت: یک میلیارد دلار دارایی بلوکه شده تاثیری در ارز ما ندارد و بنابراین ما اگر قرار بود که با یک میلیارد دلار و دو میلیارد دلار کشور را اداره می‌کردیم، که اکنون وضعیت اقتصادی این نبود، ولی ما از هر فرصتی استفاده می‌کنیم تا حق مردم را بگیریم.

رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: ۵۰ هزار میلیارد تومان از سپرده‌های مردم استفاده می‌کنند و ما در بخشنامه‌ای نیز تاکید کرده ایم که نظام بانکی سایر تسهیلات روتین را کنار بگذارند و منابع را برای پرداخت وام کسب و کار‌های آسیب دیده تجهیز نمایند.

وی در خصوص اثر تورمی ۷۵ هزار میلیارد تومانی افزود: اثر تورمی با اثر نقدینگی یکسان نیست؛ بنا داریم ابزار‌های دیگری را به کار بگیریم که نقدینگی را کنترل کنیم؛ بنابراین برنامه‌هایی داریم که اعلام آن ضرورت ندارد تا این نقدینگی را کنترل کنیم؛ البته در بخش عملیات بازار باز نرخ سود را کنترل می‌کنیم؛ سعی می‌کنیم که نرخ رشد نقدینگی را از ۲۳ تا ۲۴ درصد بیشتر نشود.

همتی گفت: ما در ۲۶ روز فروردین و در اوج تعطیلی و قرنطینه اوایل سال، یک میلیارد دلار در نیما ارز عرضه شده است. پس این نشان می‌دهد که سیستم ما کار می‌کند و مشکلی در این حوزه نداشته ایم.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: ما خیلی امیدواریم که تورم ایران در ۲۲ درصد باقی بماند؛ این با احتساب رکود نیست. به نظر من پیش بینی صندوق بین المللی پول در رابطه با اقتصاد ایران بی ربط بود. ما کار را مدیریت می‌کنیم و هم نقدینگی را تحت کنترل داریم؛ هم اکنون نرخ سود بین بانکی به ۱۶.۵ درصد رسیده است و نرخ سود بین بانکی سیگنال مهمی برای تورم و سود بانکی است؛ بنابراین نمی‌شود که نرخ سود بین بانکی کاهش یابد، ولی تورم بالا رود.

همتی گفت: ما از دی ماه نرخ سود بین بانکی را به ۱۷.۵ درصد رسانده بودیم که اکنون، چون عملیات بازار باز شروع شده است، آثار خود را به جای گذاشته است. این سیستم جدیدی است که البته در دنیا پیاده سازی شده است؛ بنابراین برنامه داریم که این نرخ تورم و نقدینگی را کنترل کنیم؛ البته اکنون بازار سرمایه نیز جذب خوبی دارد و از بانک‌ها بهتر است و اشکالی هم ندارد. هدف ما هم این بوده که تامین مالی از طریق بازار سرمایه به ۵۰ درصد برسد که اکنون البته ۱۵ درصد است. ولی وزارت اقتصاد و رفاه به دنبال افزایش عرضه‌های اولیه دارند که ما هم به عنوان مسئول پولی و بانکی کشور از این رشد بازار سرمایه استقبال می‌کنیم.

وی در خصوص رشد اقتصادی گفت: سال ۹۷ نرخ رشد اقتصادی ایران منفی بوده است و صادرات نفت نیز کاهش جدی یافته است؛ بنابراین این عوامل باعث شد که رشد بدون نفت در فصل اول سال ۹۸ منفی باشد؛ اما فصل سوم بدون نفت ۱.۹ درصد مثبت شد و کشاورزی نیز ۸.۵ درصد رشد کرد و صنعت نیز در نه ماهه بالای ۲ درصد بود.

همتی گفت: در نه ماهه نرخ رشد اقتصادی نیز بهتر شده است؛ اما پیش بینی من این بود که اگر کرونا نبود، تا پایان سال حتماً رشد غیرنفتی ایران بهتر می‌شد و نرخ با نفت نیز از این وضعیت بهتر می‌شد؛ اما مطمئن هستیم که سایر بخش‌های غیرنفتی کشور به این روال پیش رود؛ الان فرصت طلایی است که رشد با نفت نیز بهتر شود؛ در بدترین حالت رشد منفی ما ۱.۵ بیشتر نخواهد بود.

وی اظهار داشت: حرف‌هایی که می‌گویند که اقتصاد ایران ۷.۶ درصد منفی خواهد شد، صحت ندارد. این در حالی است که معتقدم که اطلاعات صندوق بین المللی پول از وضعیت ایران دقیق نیست.

رئیس کل بانک مرکزی در خصوص درخواست کمک ۵ میلیارد دلاری صندوق بین المللی به اقتصاد ایران، ادامه داد: ما همه این موارد انتقادی نسبت به درخواست بانک مرکزی از صندوق بین المللی پول را اطلاع داریم. نوعی از تسهیلاتی که صندوق بین المللی پول می‌دهد، تنها برای کرونا است و هیچ شرطی هم ندارد؛ یک ضمانت از ما گرفته می‌شود که چند ساله و چطور پرداخت می‌شود. این وام حق ما است و ۲.۱ میلیارد دلار پول بانک مرکزی در صندوق است و ۶۰ سال است که ما از این صندوق، حتی یک وام نگرفته ایم؛ پس الان وقت آن است که از حق خود استفاده کنیم.

وی افزود: اگر از این حق استفاده نکنیم، ممکن است از ما خرده بگیرند؛ ما هم می‌خواهیم که ماهیت آن‌ها روشن شود که بدانیم آیا آن‌ها در خدمت آمریکا هستند یا در خدمت اقتصاد دنیا. اگر به ما این وام را بدهند، ممکن است بتوان نتیجه گرفت که آن‌ها کمی صداقت دارند؛ پس ما در داخل نیز قانون نیاز نداریم و حتی اگر هم مجوز بخواهد و کار نهایی شود، درخواست قانونی آن را از دولت و مجلس انجام خواهیم داد.

---

بیشتر بخوانید: وام یک میلیون تومانی خانوار‌های یارانه بگیر قرض‌الحسنه و ۳۰ماهه شد

---

همتی گفت: آن‌ها می‌توانند و باید این ۵ میلیارد دلار را به ما بدهند. اکنون اجلاس بهاره صندوق است و دو هفته فعالیت‌های خود را متوقف کرده اند؛ اگر به برد برود امریکا ۱۷ درصد رای دارد و اروپایی‌ها در آن حاضر هستند و بنابراین اگر اروپا حمایت کند وام به ما تعلق می‌گیرد؛ این در حالی است که اگر به برد نرود یعنی صندوق بین المللی بیطرف نیست و متعلق به آمریکا است.

رئیس کل بانک مرکزی در خصوص دارایی‌های بلوکه شده ایران نیز گفت: آمریکا دو میلیارد دلار از ما خورده است که ۱.۶ میلیارد دلار نیز باقی مانده است که بر این اساس تلاش گسترده‌ای شد که دو حکم امریکا را لغو کردیم. اگر هم به ما بدهند ما باید فشار بیاوریم موضوع انتقال آن را هم حل کنیم چراکه این ذخایر دلاری است.

وی در خصوص گزارش تفریغ بودجه گفت: آن زمان که این دلار ارایه شده است، من مسئولیت نداشتم، ولی واقعیت هم این نیست. در سال ۹۷ معادل ۳۰ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی تزریق شده است که از ۱۶ مرداد ۹۸ که مسئولیت گرفتم، دولت سیاست‌های ارزی خود را تغییر داده است و سیاست جدید ارزی پیاده سازی شد و از این زمان کالا‌های اساسی و غیراساسی تقسیم بندی شدند.

همتی گفت: ۱۲ آذر ۹۸ این گزارش تفریغ بودجه تهیه شده است که اکنون ۳ میلیارد دلار دارایی دارای ابهام است که گم هم نشده است؛ ممکن است که کالا هم در راه باشد و ما هم به برخی از واردکنندگان ۹ تا ۱۲ ماه مهلت واردات داده ایم؛ پس بخشی از این موارد می‌تواند از این رقم گزارش تفریغ بودجه کم شود. از این ۳ میلیارد دلار ۱.۵ میلیارد دلار را که واردکننده به تعهد عمل نکرده است، به تعزیرات و قوه قضاییه ارایه شده است و هنوز اینطور نمی‌توان اعلام کرد که گم شده است؛ بلکه ممکن است تعهد ایفا نشده باشد. قوه قضاییه هم پیگیر است.

وی افزود: همه این ارز‌ها حساب و کتاب دارد و مشخص است و در شرایطی که نیاز به ثبات اقتصادی داریم، باید اطلاعات و آمار دقیق ارایه دهیم؛ حتماً باید از ما سوال می‌کردند.

همتی گفت: ما دو نوع محاسبه داریم که یکی قیمت دفتری و دیگری قیمت روز است. آن زمان که گفتند که اموال مازاد بانک‌ها باید واگذار شود، قیمت دفتری مشخص بود. این در حالی است که اموال مازاد بانک‌ها مطالبه ما است و باید بفروشند. بانک‌ها دلشان می‌خواهد اموال را بفروشند؛ اما خریدار ندارد.

وی ادامه داد: وزارت اقتصاد نیز گزارش خوبی از اموال مازاد بانک‌ها دارند.

همتی در خصوص ضمانت‌هایی که وام کسب و کار‌های آسیب دیده باید بپردازند، گفت: مبالغ پایین را ساده خواهیم گرفت؛ این در حالی است که برای مبالغ بالا ضمانت نامه‌های سختگیرانه‌تری خواهد بود.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: برخی از بانک‌ها به دلیل اینکه سیستم برداشت وام اتوماتیک بوده، از حساب مشتری کسر کرده اند؛ این بانک‌ها عذرخواهی کردند و ما نیز سامانه اعلام کردیم و اکنون ده روز است که سامانه اعلام شده، ۴۰ هزار نفر اعلام شکایت کرده اند و در حالیکه تعداد وام‌های قرض الحسنه ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار فقره است.

وی در خصوص قیمت ارز افزود: ما کار خود را می‌کنیم. دو سال است که ما با بازار زندگی می‌کنیم و بازار نوسان دارد. اردیبهشت پارسال نرخ ارز ۱۵ هزار و ۲۰۰ بود؛ میانگین اردیبهشت ۱۴۲۰۰ بوده است و به تدریج در ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان رسید و بعد از بنزین و سایر حوادث کشور، ارز به کانال ۱۵ هزار تومان بازگشت. امروز صرافی بانک‌ها ۱۵،۵۰۰ تومان بود و این رقم نسبت به اردیبهشت تغییری نکرده است.

همتی گفت: احساس ما این است که مشکلی در بازار ارز نداریم، تحت کنترل است، ولی به هر حال نوساناتی ممکن است به دلیل جو‌هایی که ایجاد می‌کنند، داشته باشد.

وی افزود: من نگفتم کسی ارز نخرد، ولی گفتم که به ریسک آن توجه کنید. بازار ارز ریسک دارد اگر به یکباره اثر روانی یکی از منابع آزادشده بلوکه شده اثر کاهشی بر نرخ ارز داشته باشد، مردم ضرر می‌کنند.

همتی در خصوص نرخ سود مرکب نیز گفت: در مجمع تشخیص مصلحت مصوبه کرده اند که ظرف دو هفته بانک مرکزی باید شیوه نامه ابلاغ شود. از امسال امهال‌ها بر مبنای شرعی خواهد بود؛ شورای فقهی بانک مرکزی نیز نکاتی مطرح کرده است و همه آن‌ها بخشنامه‌های مرتبط با آن، ابلاغ خواهد شد.