«نوپک» در صورت تصویب چه تبعاتی برای اعضای اوپک خواهد داشت؟/ لابی شرکت‌های بزرگ نفتی آمریکا علیه لایحه

لایحه «نوپک» یا قانون «نه به کارتل کشورهای تولید کننده و صادرکننده نفت اوپک» که بار دیگر در مجلس آمریکا مطرح شده، به دلیل وتوی روسای جمهور آمریکا تاکنون به قانون تبدیل نشده است؛ اما تنش‌های اخیر در روابط میان آمریکا و عربستان ممکن است کار تصویب این لایحه را تسهیل کند.

اقتصاد24- سه شنبه هفته گذشته کمیته حقوقی مجلس نمایندگان آمریکا لایحه ای را برای جلوگیری از سوء استفاده اوپک از قدرت خود برای تعیین قیمت نفت در بازار تصویب کرد؛ این لایجه به «نوپک» معروف است.

لایحه نوپک یا قانون «نه به کارتل کشورهای تولید کننده و صادرکننده نفت اوپک»، لایحه ای در کنگره آمریکا است که هرگز تاکنون به دلیل وتوی روسای جمهور آمریکا تبدیل به قانون و نهایتا اجرایی نشده است. از سال 2000 تاکنون این لایحه 16 بار ارائه شده است.

نوپک با هدف ایجاد سپهر حفاظتی در برابر تصمیمات اوپک و اجازه ندادن به این کارتل برای کاهش توزیع نفت جهانی به عنوان یک ابزار قدرت برای تاثیرگذاری بر قیمت های نفت ارائه شد.

با وجود احساسات منفی علیه اوپک در آمریکا، این لایحه تاکنون ناموفق بوده است.

اولین بار این لایحه در سال 2000 توسط سناتور هرب کال معرفی شد. پیش‌نویس لایحه، حمایت هر دو حزب را از آن خود کرده بود. این لایحه در کمیته قضایی مجلس سنا در سال 2000 تصویب شد و بارها تا سال 2013 توسط کال در کنگره ارائه شد و در همه این دوره ها در کمیته قضایی کنگره آمریکا لایحه به تصویب رسید.

لایحه نوپک در مجلس نمایندگان آمریکا نیز توسط جان کانیرز در سال 2007 و سپس توسط استیو کاگان ارائه شد.

نوپک یکی از اقدام های کنگره آمریکا برای مقابله با افزایش قیمت نفت به اراده اوپک بوده است. در قانون فدرال آمریکا هیچ دولتی نمی‌تواند به طرز «غارتگرانه‌»ای اقدام به قیمت گذاری کند. بنابراین هدف از این قانون حمایت از مشتری است.

مجازات‌های مقرر در نوپک

این لایحه در صورت قانونی شدن به سلب هرگونه مصونیت اعضای کشورهای صادرکننده نفت خام (اوپک) از اقدامات قضایی آمریکا خواهد انجامید. همچنین مطابق این لایحه، دادستان کل آمریکا در نقش مدعی‌العموم مجاز است سازمان اوپک، هر یک از اعضای آن و حتی کشورهایی را که با آنان همکاری می‌کنند به جرم تبانی در چارچوب کارتل تحت تعقیب قضایی قرار دهد.

این قانون در واقع تسری قانون ضد تراست شرمن به اوپک است. بر اساس قانون ضد تراست شرمن، از اقدامات شرکت‌هایی که مانع تجارت بین ایالتی می‌شدند، جلوگیری به عمل می آمد. شایع‌ترین تخلفات قیمت‌گذاری و دست بردن در مزایده‌ها بود که در دادگاه به‌عنوان تخلف تعریف می‌شد. قانون ضدتراست شرمن بر اقدامات انحصاری در تجارت بین ایالتی نظارت می‌کرد. این قانون مشخص می‌کرد که چه چیزی می‌تواند با هدف انحصار صورت گرفته باشد و چه وقت انحصارها به‌طور طبیعی در بازار اتفاق افتاده است.

در قانون نوپک نیز گفته شده هرگونه تخلف از قانون شرمن توسط دولت های خارجی یا اقدام جمعی توسط دول خارجی یا دیگر اشخاص چه کارتل باشد یا هر سازمان و شکلی از اقدام جمعی، با هدف محدود کردن دولت یا توزیع نفت، گاز طبیعی یا هر محصول نفتی دیگر غیر قانونی است و اگر چنین اتفاقی به طور مستقیم، قابل توجه و منطقی بر بازار، توزیع و قیمت نفت در آمریکا تاثیر بگذارد باید با آن برخورد کرد.

دلیل عدم تصویب نوپک از سال 2000 تاکنون چیست؟

دلیل عدم تصویب لایحه نوپک به عنوان قانون و اجرایی شدن آن، وتوی روسای جمهور سابق آمریکا بوده است. دلیل این روسای جمهوری سابق از هر دو حزب آمریکا این بوده که نگران برهم خوردن روابط عربستان سعودی و آمریکا در ادوار مختلف بوده است. اما زمانه تغییر کرده و ترامپ بارها در توییتر خود اوپک را به افزایش قیمت بنزین در آمریکا متهم کرده است. این اتهامات می‌تواند در نهایت منجر به تبدیل لایحه نوپک به قانون شود.

قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار عربستانی توسط خاندان آل سعودی احتمالا بازی را عوض کرده و بسیاری از حسن نیت‌ها در روابط واشنگتن و ریاض را از بین برده است.

در تئوری، اعضای اوپک ممکن است در اثر تصویب این قانون با مصادره اموال خود در آمریکا مواجه شوند.

در صورت تصویب این قانون کشورهایی نظیر عربستان و امارات از مصونیت دیپلماتیک خود محروم خواهند شد، اما قوانین مصونیت در سایر بخش‌های قانون آمریکا نظیر قانون مصونیت حاکمیت خارجی، کشاندن یک دولت خارجی به دادگاه داخلی را برای آمریکا سخت خواهد کرد.

شرکت نفت آرامکو، شرکت دولتی نفت عربستان برای مثال بسیاری از کسب و کارها در آمریکا را اداره می‌کند و یکی از این شرکت‌ها، شرکت موتیوا است که بزرگترین پالایشگاه نفت در تگزاس آمریکا به شمار می‌آید.

بر اساس گزارش فایننشال تایمز، زنگ خطر تصویب نوپک به صدا درآمده و این فقط شامل حال کشورهای عضو اوپک نیست بلکه کمپانی‌های نفتی بین‌المللی نیز از انتقام‌جویی‌های آمریکا مصون نخواهند بود. کمپانی‌هایی مانند اکسون موبیل و بریتیش پترولیوم، سهام زیادی در پروژه‌هایی در نیجریه و عراق دارند. این کشورهای عضو اوپک ممکن است در صورتی که با جریمه‌های آمریکا مواجه شوند اقدام مقابله‌ای انجام دهند.

گزارش فایننشال تایمز نشان می‌دهد که بسیاری از شرکت‌های بزرگ نفتی در کنار موسسه نفت آمریکایی و اتاق بازرگانی آمریکا در حال لابی برای جلوگیری از تصویب این لایحه به عنوان قانون هستند.

تحلیل‌گران معتقدند خروج قطر از اوپک در سال 2018 تنها برای رقابت‌ این کشور با عربستان نبوده بلکه می‌خواسته اقدامی به نفع آمریکا داشته باشد و جلوی اقدامات ضد تراست آمریکا علیه خود را نیز بگیرد.

مشکل نوپک چیست؟

اما مشکل نوپک چیست؟ رویترز در گزارشی نوشته است: قیمت های پایین نفت برخی ضرورت ها را برای تصویب این قانون از بین برده است. با این حال با توجه به دشمنی ترامپ با اوپک ممکن است این لایحه شانس خوبی برای تصویب به دست آورده باشد.

هنوز برای اینکه با اطمینان از تصویب این لایحه حرفی بزنیم بسیار زود است ولی اگر نوپک تبدیل به قانون شود، به طور تئوریک برای کشورهای عضو اوپک ایجاد محدودیت های تولید با هدف تعیین قیمت بسیار دشوار خواهد شد. کشورهای غیر عضو مانند روسیه نیز با این قانون دچار مشکل خواهند شد.

با این وجود همچنان کشورها به تنهایی قادرند بر پایین یا بالا بردن قیمت ها تاثیر گذار باشند؛ به طور خاص عربستان به دلیل حجم بالای تولید نفت خود می تواند بر قیمت های بازار تاثیر به‌سزایی داشته باشد اما هیچ کشوری بر اساس این قانون نمی‌تواند در قالب یک کارتل از دیگر کشورها بخواهد برای تاثیرگذاری در قیمت همکاری کنند.