مناطق آزاد تونس در سودای رسیدن به درآمد ۵۰۰ میلیون دلاری در سال

ساجده رحیمی، اقتصاد۲۴- کشور تونس در شمال آفریقا و به‌طور دقیق‌تر در بخش جنوب غربی دریای مدیترانه واقع‌ شده است و سال‌ها تحت سلطه استعمارگران بود. این کشور آفریقایی ۷۵ سال تحت سلطه فرانسه بود و به همین دلیل نتوانسته به توسعه لازم برسد. به گفته کارشناسان، این کشور پس از انقلاب یاس در سال ۲۰۱۱ توانست با گام‌های بلند و با استفاده از فناوری به سمت توسعه پیش رود.

تونسی‌ها باوجود عقب‌ماندگی‌شان در ابزار‌های سخت‌افزاری بانکی روی ابزار‌های نرم‌افزاری، موبایل، زنجیره بلوک و ارز‌های رمزنگاری‌شده تمرکز کردند. حاکمیت در تونس به نوآوری و فناوری روی خوش‌نشان می‌دهد. بانک مرکزی این کشور هم به فناوری‌های نو در خدمات مالی توجه می‌کند. تونس جزء معدود کشور‌هایی است که ارز رمزنگاری‌شده ملی دارد.

مجمع جهانی اقتصاد سال ۲۰۰۹ تونس را رقابتی‌ترین اقتصاد آفریقا معرفی کرد. کشاورزی یکی از دو پایه اصلی اقتصاد تونس و عمده‌ترین محصولات کشاورزی در کشور تونس شامل زیتون و روغن‌زیتون هستند و البته غلات و گوجه‌فرنگی نیز در این کشور بسیار کشت می‌شود. فراورده‌های لبنی بخش مهمی از اقتصاد کشور تونس محسوب شده و گفته می‌شود صادرات کشاورزى تونس بیش از صادرات صنعتى آن است. گاز طبیعی، نفت خام، فسفات، نمک و سنگ‌آهن از جمله منابع طبیعی و نفت، استخراج از معادن (به‌ویژه فسفر)، منسوجات، کفش، پردازش مواد غذایی، الکتریکی و اجزای مکانیکی از صنایع تونس بشمار می‌روند.

وضعیت تولید صنعتی در کشور تونس در سال ۲۰۱۹ رشد ۱۱ درصدی را تخمین زده است. کشور تونس در زمینهٔ استخراج معدن نیز پیشرفت خوبی داشته به‌طوری‌که استخراج معادن در این کشور در چند سال اخیر توانسته به‌طورجدی دنبال شود و در گردش مالی کشور تونس تأثیر مثبت بگذارد. مشخص است که به‌طورکلی دولت این کشور سعی در رشد اقتصادی دارد.

توریسم پایه دوم اقتصاد تونس را شکل می‌دهد. تونس دارای یکی ساحل مدیترانه‌ای طولانی است و کاملاً تحت تأثیر مدیترانه قرار دارد. شهر‌های اصلی آن در طول ساحل قرار دارند و بخش عمده‌ای از پیشرفت و توسعه آن از جمله جهانگردی نیز در ساحل متمرکز است.

نکته جالب‌توجه اینکه در سال ۱۹۹۷ حدود ۴.۵ میلیون جهانگرد از این کشور دیدن کرده‌اند. دولت به دلیل عایدات جهانگردی اهمیت ویژه‌ای برای این صنعت قائل است و تمام زمینه‌های داخلی و بین‌المللی را فراهم ساخته تا لطمه‌ای به این بخش وارد نیاید. علاوه بر این هر ساله با سرمایه‌گذاری‌های کشور‌های کویت، عربستان و فرانسه بر انبوه امکانات توریستی این کشور افزوده می‌شود. تونس با هفت میلیون گردشگر خارجی در سال یکی از توریستی‌ترین کشور‌های آفریقایی است.

همان‌طور که اشاره شد اقتصاد کشور تونس تا حد زیادی بر کشاورزی و گردشگری استوار است، اما در سال‌های جدید معادن و همین‌طور صادرات نیز بخش مهمی از اقتصاد در کشور تونس محسوب می‌شوند.

فرهنگ و آموزش از دیگر بخش‌های اقتصادی قدرتمند در کشور تونس محسوب می‌شود و دولت کشور تونس سعی کرده است گردش مالی خوبی در زمینهٔ آموزش‌وپرورش ایجاد کند و در این زمینه نیز موفق ظاهر شده است.

در این کشور دانشگاه‌های خصوصی زیادی دیده می‌شود که برای دانشجویان خارجی در نظر گرفته‌ شده‌اند. سیستم اقتصادی در کشور تونس در سال‌های اخیر تغییرات زیادی داشته و مشخص است که رویکرد‌های اقتصادی در این کشور در سال‌های پیش روی بیشتر نیز خواهد بود.

با این‌حال تونس هم از همان دردی رنج می‌برد که اغلب کشور‌های جهان سوم دچار آن هستند. فساد اداری و فساد نخبگان سیاسی گریبان اقتصاد این کشور آفریقایی را گرفته است. البته اوضاع تونس آن‌طور که سازمان شفافیت بین‌الملل نشان می‌دهد، از نظر شاخص احساس فساد در سال ۲۰۱۶ بهتر از سایر کشور‌های منطقه عرب ـ آفریقاست.

مناطق آزاد تونس

دولت تونس برای مهار و کنترل قاچاق، توسعه مناطق ویژه اقتصادی را برای فعالیت‌های تجاری و لجستیکی تصویب کرد. بیزرت و زرزیس دو منطقه تجاری آزاد تونس هستند.

اقتصاد بیزرت بسیار متنوع است. چندین پایگاه نظامی و گردشگری در طول سال وجود دارد. به‌عنوان یک مرکز توریستی، این منطقه به‌اندازه سواحل شرقی تونس محبوب نیست. تولید (پارچه، قطعات خودرو، وسایل آشپزی)، ماهیگیری، کاشت میوه و سبزیجات و گندم در این بندر وجود دارد. بندر چندمنظوره بیزرت دسترسی راحتی به شبکه‌های ریلی و جاده‌ای کشور دارد و به فرودگاه تونس نیز نزدیک است.

بندر بیزرت به دلیل موقعیت استراتژیک در مسیر تجاری جبل‌الطارق – سوئز، نزدیکی آن با بنادر جنوب اروپا و ... نقش مهمی در زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهر ایفا می‌کند.

زرزیس یکی دیگر از مناطق آزاد تونس است که با نام جرجیس نیز شناخته می‌شود و در ساحل دریای مدیترانه قرار دارد و یک مقصد گردشگری محبوب است. در حقیقت فعالیت‌های اقتصادی زرزیس عمدتاً مبتنی بر گردشگری، ماهیگیری و کشاورزی است.

این بندر امکانات حمل بار مناسبی دارد و علاوه بر آن دارای یک کارخانه کشتی‌سازی با چهار اسکله خشک است. برنامه جامع بندر بیزرت شامل چندین پروژه بزرگ است که قرار است تا آخر سال ۲۰۲۰ تکمیل شوند.

بندر زرزیس نیز در جنوبی‌ترین بخش تونس واقع‌ شده است و فعالیت‌های متنوع اقتصادی عمدتاً در کشاورزی، ماهیگیری و آبزی‌پروری دارد و علاوه بر آن دارای مرکز مشهوری در گردشگری است. این بندر مبادلات تجاری منطقه را بر عهده دارد و به‌خاطر صادرات نمک، نفت خام و واردات فرآورده‌های نفتی خالص مشهور است.

زمانی که دولت تونس و مدیران اقتصادی این کشور به این نتیجه رسیدند که زریس و بیزرت برای توسعه اقتصادی این کشور کافی نیستند، تصمیم گرفته شد تا در نزدیکی مرز، منطقه آزاد دیگری به نام بن گردان تأسیس کنند.

این منطقه می‌تواند به‌عنوان دروازه‌ای برای بازار‌های آفریقایی و به‌عنوان انگیزه و مشوقی برای معامله گران نقش بازی کند تا بتوانند از این طریق قاچاق را مهار و درآمد اضافی برای دولت فراهم کنند.
تونس درصدد است بیش از ۵۰۰ میلیون دلار درآمد سالانه از مناطق آزاد داشته باشد.