گرامیداشت روز جهانی ناپدید شدگان قهری از بالکان تا پاکستان

اقتصاد ۲۴-هزاران نفر در سراسر جهان ۳۰ اوت، روز جهانی ناپدید شدگان قهری را گرامی داشتند.
سازمان ملل متحد، ناپدید کردن شهروندان را روشی مجرمانه از سوی دولت‌ها یا سازمان‌های تبهکار برای گستراندن ترس و وحشت در جامعه قلمداد می‌کند. این برداشت، احتمالا عمدتا ریشه در رویکرد دولت‌های دیکتاتوری دهه‌های ۷۰ و ۸۰ آمریکای لاتین و به‌ویژه در کشور‌هایی نظیر شیلی و آرژانتین دارد؛ مناطقی که دولت‌های نظامی پس از کودتا و سرنگونی رژیم‌های سیاسی مدنی (غیرنظامی) ده‌ها هزار مخالف سیاسی عموما چپ‌گرا را ربوده و سربه نیست کردند. پس از گذشت بیش از چهار دهه از جنایات این دست از دولت‌ها، خانواده و بازماندگان ناپدیدشدگان هنوز خبری از عزیزانشان کسب نکرده اند.

در آمریکای لاتین علاوه بر دولت‌های نظامی، کارتل‌های بزرگ مواد مخدر هم ید طولایی در ربودن و ناپدید کردن رقبا و در سال‌های اخیر مخالفان و مصلحان اجتماعی دارند. ناپدید شدن ده‌ها دانشجوی مکزیکی در ایالت سینالوآ در سال ۲۰۱۴ در مکزیک، یکی از جدیدترین موارد وقوع این جنایت همچنان بی‌کیفر است. این دانشجویان با قاچاق مواد مخدر، باند‌های تبهکار و سیه‌روزی مردمانی که از تنگدستی به همکاری با قاچاقچیان تن داده بودند، مبارزه می‌کردند.
خانواده‌های قربانیان این حادثه‌ها روز دوشنبه یک راهپیمای طولانی را برای دادخواهی و جلب توجه دولت مکزیک برگزار کردند.

۳۰ سال پس از جنگ هنوز ۱۰ هزار نفر در بالکان ناپدید هستند

با این حال به نظر می‌رسد نگاه سازمان ملل متحد به جرم ناپدید کردن اجباری به‌عنوان یک روش دهشت‌افکنی در جامعه در همه موارد چرایی وقوع این رفتار تبهکارانه را توضیح نمی‌دهد. برای مثال در اروپا، ده‌هاهزار نفر از شهروندان بالکان همچنان از نزدیکان خود که در جریان جنگ‌های داخلی یوگسلاوی سابق ناپدید شدند بی‌خبرند. براساس گزارش‌های نهاد‌های بین‌المللی سرنوشت ۱۹۶۸ شهروند کرواسی، ۱۶۳۰ در کوزوو، ۶هزار و ۷۳۱ نفر در بوسنی و هرزگوین همچنان مبهم است و اطلاعی از این ناپدیدشدگان وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: داستان های عجیب و واقعی که برای مردم در سراسر جهان رخ داده است +عکس

اگرچه گمان می‌رود بوسنیایی‌ها و کروات‌های این فهرست در جریان درگیری‌های داخلی به احتمال زیاد اعدام و مخفیانه دفن شده باشند، وضعیت کوزوویی‌ها ناپدید شده نگران کننده‌تر است. در سال‌های جنگ استقلال کوزوو گزارش‌های متعددی از تجارت اعضای بدن منتشر شد. هاشم تاچی، نخست وزیر پیشین این کشور و فرمانده ارتش آزادیبخش کوزوو از دو سال پیش و به اتهام ارتکاب جنایات جنگی تحت تعقیب نهاد‌های بین‌المللی کیفری قرار دارد.

۴۴ هزار ناپدید در کشور‌های مصیبت‌زده آفریقا

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ با انتشار گزارشی اعلام کرد که در قاره آفریقا ۴۴ هزار نفر در زمره قربانیان ناپدیدی اجباری قرار دارند. ۴۵ درصد این افراد را کودکان تشکیل می‌دهند.

کشور نیجریه که پایگاه و زادگاه جنبش بوکوحرام و یکی از میدان‌های اصلی فعالیت داعش در آفریقا است، خانه ۲۴هزار نفر، یعنی نیمی از ناپدیدشدگان به شمار می‌رود. پس از نیجریه اتیوپی، سودان جنوبی، لیبی، جمهوری دموکراتیک کنگو و کامرون بیشترین شمار مفقودان را در این قاره دارند.

بسیاری از ناپدیدشدگان، و به‌ویژه کودکان احتمالا از سوی گروه‌های شبه‌نظامی برای عملیات مسلحانه به کار گرفته می‌شوند.

۸هزار ناپدید شده اجباری در پاکستان

ده‌ها نفر از فعالان حقوق بشر روز دوشنبه برای دادخواهی و تعیین سرنوشت هزاران قربانی ناپدید شده در این کشور در اسلام‌آباد تجمع کردند. آن‌ها از دولت پاکستان خواستند تا بازگشت این افراد به خانواده‌ها و جامعه را تضمین کنند.

به گفته فعالان حقوق بشر بیش از ۸ هزار نفر در پاکستان، عمدتا در جریان عملیات دولت برای مبارزه با گروه‌های بنیادگرا ناپدید شده اند. خانواده‌های این افراد هیچ اطلاعی درباره سرنوشت آن‌ها و در صورت زنده بودنشان، آگاهی‌ای درباره وضعیت آن‌ها ندارند.

سرنوشت این افراد در زمانی نگران کننده‌تر می‌شود که دولت هرگونه آگاهی درباره افراد را تکذیب می‌کند و می‌گوید که آن‌ها یا در جریان عملیات ضد طالبان پاکستان کشته شده و یا به افغانستان رفته اند. ارتش و اداره اطلاعات پاکستان در سال‌های اخیر عملیات پرشمار و دامنه‌داری را علیه شبه‌نظامیان طالبان در مناطق مرزی این کشور با افغانستان و به‌ویژه استان وزیرستان اجرا کرده اند.
دولت پیشین افغانستان پاکستان را به حمایت دائمی و همه‌جانبه از جنبش طالبان افغانستان متهم می‌کرد.

در کشور‌هایی مانند ایران، چین و عربستان سعودی که مجازات اعدام علیه مخالفان و مجرمان اعمال می‌شود، مساله ناپدیدی قهری موضوعیت آنچنانی ندارد. معروف‌ترین مورد ناپدید شدگی یک فرد در ایران سعید زینالی است که از زمان تظاهرات سال ۱۳۷۸ کوی دانشگاه تهران، خبری از وی در دسترس نیست.

یورونیوز