ارقام متفاوت و متناقض اقساط وام مسکن ملی از ۳ میلیون تا ۱۵ میلیون تومان / اقشار کم درآمد توان پرداخت قسط‌های میلیونی را دارند؟

اقتصاد۲۴- «علیرضا جعفری» در روز ۲۰ فرودین و در گفت‌وگوی ویژه خبری با اشاره به هزینه ساخت یک مترمربع واحد نهضت ملی مسکن، خبر داد که «بر اساس ارقام اعلام‌شده سال ۱۴۰۰، تلاش می‌کنیم برای هر مترمربع سازنده‌ای که صورت وضعیت آن‌ها از طریق خط اعتباری متقاضیان (تسهیلات) تأمین می‌شود، بتوانیم با رقم ۴۵۰ میلیون تومان وام در تهران به‌علاوه آورده ۴۰ میلیون تومانی واحد مسکونی ۷۵ متری تا ۱۱۰ متری طرح را به اتمام برسانیم.»
این معاون وزیر راه و شهرسازی در ادامه این سخنانش و در رابطه با اقساط وام نهضت ملی مسکن نیز گفت که دوره بازپرداخت ۵ ساله را برای بازپرداخت تسهیلات پیش‌بینی کرده‌ایم که قسط ماهانه وام ۳۵۰ تا ۴۵۰ میلیون تومانی بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان است.
معاون وزیر راه و شهرسازی، اما در ادامه و در واکنش به بالا بودن این اقساط نیز گفته است که «در وزارت راه و شهرسازی تلاش کرده‌ایم حداقل هزینه ساخت و خانه‌دار شدن را برای متقاضیان ایجاد کنیم؛ بر این اساس هزینه زمین را حذف کرده‌ایم، اما بسیاری از زمین‌ها به آماده‌سازی نیاز دارد.»
البته جعفری در این برنامه انتقاد به مسکن مهر را نیز فراموش نکرد و در ادامه افزود که «ما در وزارت راه و شهرسازی فقط مسکن‌سازی نمی‌کنیم و با توجه به تأکید وزیر راه باید زیربنا‌ها و مراکز خدماتی مورد نیاز را مورد توجه قرار دهیم. اشکالی که در طرح‌های گذشته داشتیم این بود که صرفاً مسکن می‌ساختیم و توجه به امکانات زیربنایی و روبنایی پروژه‌ها کمتر بوده است، این اتفاق (اقساط ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومانی) برای این است که هم بتوانیم زیست سکونتی مطلوبی برای متقاضیان داشته باشیم و هم این‌که به امکانات زیست اجتماعی آن‌ها توجه کنیم.»

نوسان اقساط مسکن ملی از ۳ تا ۱۵ میلیون تومان

این سخنان در حالی بیان می‌شود که پیش از این برآورد اقساط مسکن ملی ماهانه بین ۳ تا ۵ میلیون تومان برآورده شده بود و مدت زمان بازپرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن حداکثر ۲۰ سال اعلام شد که می‌تواند به انتخاب متقاضی دوره بازپرداخت کوتاه‌تر نیز باشد و تعیین کننده مبلغ اقساط نیز مدت زمان بازپرداخت آن است.
محمد اسلامی وزیر سابق راه و شهرسازی، زمان بازپرداخت تسهیلات را ۲۰ ساله اعلام کرده و دلیل آن را این دانسته بود که رقم کمتری به صورت ماهانه پرداخت شود.
از سوی دیگر رستم قاسمی وزیر فعلی راه و شهرسازی نیز پیشتر در همین باره گفته بود: «زمان بازپرداخت اقساط طرح نهضت ملی مسکن ۲۰ ساله است و در حال توافق با سازمان مدیریت و بانک مرکزی هستیم تا اقساط این طرح به‌صورت پلکانی و منطبق با توانمندی مردم تعیین شود، از سوی دیگر بخشی از این اقساط را دولت پرداخت خواهد کرد که هزینه‌های مردم کاهش پیدا کند، البته میزان این حمایت دولتی بعدتر اعلام خواهد شد.»

بیشتر بخوانید: آغاز ساخت ۳۳۰ هزار مسکن حمایتی در کشور

دی‌ماه سال ۱۴۰۰ نیز محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان از تأمین ۵۰ تا ۵۵ درصد هزینه ساخت واحد‌های نهضت ملی مسکن از طریق تسهیلات خبر داده و گفته بود: «اقساط وام نهضت ملی مسکن برای کم‌درآمد‌ها ۲.۵ میلیون تومان است. بازپرداخت تسهیلات با نرخ ۱۸ درصد محاسبه می‌شود و در قانون جهش تولید و صندوق ملی مسکن پیش‌بینی شده است که براساس دهک‌های جامعه مابه‌التفاوت بین ۱۸ درصد محاسبه و توسط دولت پرداخت می‌شود.»
از سوی دیگر معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی نیز نحوه پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن را به شرح زیر اعلام کرد. هم چنین به استناد ماده ۴ قانون جهش تولید مسکن و مصوبه جلسه ۱۱ آبان ۱۴۰۰ شورای پول و اعتبار، تسهیلات ساخت مسکن در شهر‌های مختلف بر اساس سقف‌های تعیین شده به شرح ذیل با ثبت درخواست در این سامانه و معرفی به بانک‌های عامل قابل پرداخت است.
شهر تهران ۴۵۰ میلیون تومان
شهر‌های بالای یک میلیون نفر جمعیت ۴۰۰ میلیون تومان
مراکز استان‌ها ۳۵۰ میلیون تومان
سایر شهر‌ها ۳۰۰ میلیون تومان
روستا‌ها ۲۵۰ میلیون تومان
نحوه اعطای تسهیلات به صورت مرحله‌ای و متناسب با پیشرفت فیزیکی پروژه (به صورت تدریجی) در هریک از مراحل، به شرح ذیل است:
پی‌کنی-فونداسیون ۱۰ درصد
اسکلت-سقف ۴۰ درصد
سفت کاری ۲۵ درصد
نازک کاری ۲۵ درصد
بانک عامل نیز می‌تواند حداکثر تا ۲۰ درصد از کل مانده تسهیلات مشارکت مدنی را با تأیید وزارت راه و شهرسازی و اخذ ضمانت نامه بانکی پرداخت کند.
هم چنین بر اساس اظهارات معاون وزیر راه و شهرسازی، قسط وام ۴۵۰ میلیون تومانی با نرخ بهره ۵ درصدی در سال اول (پلکانی) ۲ میلیون و ۳۲۰ هزار تومان است و در سال بیستم میزان اقساط به ۴ میلیون و ۶۹ هزار تومان افزایش خواهد یافت.
در این شرایط که خبر‌ها مکرر حکایت از اقساط ۳ تا ۵ میلیون تومانی داشت که خود محل اختلاف و بحث‌های بسیاری بود به ناگاه طرح این مساله که اقساط بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان خواهد بود باعث بروز نگرانی بیشتر در میان اقشار کم درآمدی شد که به این طرح برای رسیدن به مسکن امید داشتند.
در عین حالی معاون وزیر راه و شهرسازی از آورده ۴۰ میلیون تومانی متقاضیان نهضت ملی مسکن در تهران خبر داده است که به گزارش تسنیم در شهر پردیس از متقاضیان ارقامی بین ۱۶۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان دریافت شده است، و با این تفاصیل باید دید شرکت عمران پردیس اضافه‌دریافتی از متقاضیان را به آن‌ها برمی‌گرداند یا خیر.
با چقدر حقوق می‌توان قسط ۴ میلیون تومانی داد؟

بیشتر بخوانید: تامین زمین نهضت ملی مسکن به مشکل خورد

این شرایط در حالی است که پس از اعتراضات و پرسش‌های رخ داده در رابطه با سخنان معاون وزیر راه و شهرسازی و رقم ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومانی اقساط، این بار ایرنا در گزارشی و از قول ««علیرضا جعفری» معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران شهر‌های جدید اعلام کرد: پرداخت اقساط در این طرح به صورت بلندمدت ماهیانه سه تا چهار میلیون تومان در مدت زمان ۱۰ تا ۲۰ سال است.»
مساله تناقض‌های موجود در دو رقم اعلام شده هر چند سعی شد توسط رسانه نزدیک به دولت تصحیح شود، اما بحران جدی اقساط وام‌های مسکن و هم چنین وام‌های مسکن ملی را باید هم چنان جدی دانست.
لازم به توجه مجدد است که بر اساس اطلاعات سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات در پایان آذرماه سال ۱۴۰۰ اجاره‌بها هر مترمربع در شهر تهران معادل ۸۴ هزار تومان بوده است و بدین ترتیب اجاره ماهانه یک واحد آپارتمان ۱۰۰ متری در شهر تهران حدود ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان برآورد شده است. به نظر می‌رسد بر اساس نتیجه همین پایش برآورد شده است که اقساط ذکر شده یعنی ۳ تا ۵ میلیون تومان در نهایت کمتر از اجاره بها محاسبه می‌شود و در این براورد نیز محاسبه شده است که در نهایت با توجه به اینکه طول دوره ساخت حداقل ۲ تا ۳ سال به طول می‌انجامد و متقاضی باید پس از تکمیل واحد مسکونی و تحویل واحد شروع به پرداخت اقساط کند عملا رقم اقساط محاسبه در فوق از دو تا سه سال آینده آغاز خواهد شد.
با توجه به این که هدف از طرح مسکن ملی، اقشار کم درآمد بوده است، بررسی حقوق یک کارگر با دو فرزند رقمی حدود ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برآورد شده است که حتی در شرایطی که وی بخواهد فقط سه میلیون تومان قسط پرداخت کند با توجه به شرایط اقتصادی و تورم‌ها چطور باید مخارج زندگی ۴ نفره را بپردازد. حتی اگر فرض کنیم این حقوق تا سقف ۹ میلیون تومان نیز افزایش یابد باز نباید از یاد برد که خط فقر اعلام شده حدود ۱۱ میلیون تومان اعلام شده است و عملا برای قشر کم برخوردار پرداخت چنین اقساطی بسیار سخت خواهد بود.

بیشتر بخوانید: آغاز ساخت ۳۳۰ هزار مسکن حمایتی در کشور

از سوی دیگر تسهیلات خرید مسکن از محل اوراق ممتاز بانک مسکن به صورت انفرادی و زوجین نیز به نرخ سود تسهیلات ۱۷.۵ درصد و بازپرداخت ۱۲ ساله محاسبه شده که جزئیات این بخش نیز شامل موارد زیر است:
اقساط ماهانه تسهیلات ۴۰۰ میلیون تومانی زوجین در تهران ماهانه ۶ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان و اقساط ماهانه تسهیلات ۲۰۰ میلیون تومانی انفرادی در تهران، ماهانه ۳ میلیون و ۳۰۰ میلیون تومان است.
اقساط ماهانه تسهیلات ۳۲۰ میلیون تومانی زوجین در مراکز استان ماهانه ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و اقساط ماهانه تسهیلات ۱۶۰ میلیون تومانی انفرادی در مراکز استان، ماهانه ۲ میلیون و ۷۰۰ میلیون تومان است.
اقساط ماهانه تسهیلات ۲۴۰ میلیون تومانی زوجین در سایر شهر‌ها ماهانه ۴ میلیون تومان و اقساط ماهانه تسهیلات ۱۲۰ میلیون تومانی انفرادی در سایر شهرها، ماهانه ۲ میلیون تومان است.
رقم بالای بازپرداخت تسهیلات بانک مسکن نیز اکنون چنان شده است که بسیاری را از دریافت یا پیگیری این وام منع می‌کند.
اما نکته مهم‌تر در بررسی هر دو این تسهیلات این نکته است که در حالی سود تسهیلات بانک مسکن ۱۷.۵ درصد است که سود تسهیلات مسکن ملی که قرار است برای اقشار کم درآمد باشد ۱۸ درصد برآورد شده است و شاید یکی از راه‌های کم کردن اقساط در مسکن ملی را باید این روش دانست که دولت سود کمتری برای این وام طلب کند تا اشخاص و اقشار بیشتری بتوانند از این وام استفاده کنند.
در این میان نباید این نکته را نیز از نظر دور داشت که وام ۴۵۰ میلیون تومانی مسکن ملی در تهران حالا شاید کمتر از یک سوم قیمت یک خانه در جنوبی‌ترین نقطه تهران باشد و از سوی دیگر این وام در شهرستان‌ها تا ۳۰۰ میلیون تومان نیز کاهش می‌یابد که رقم پایین این وام نیز خود سوالاتی را سبب شده است که آیا در سیاست گذاران اطلاع دقیقی از قیمت مسکن دارند یا به کل از تورم موجود در بخش مسکن غافل هستند.