تورم کمر فقرا را شکست؛ انگشت اتهام به سوی کیست؟

اقتصاد۲۴- در دی ۱۴۰۳، نرخ تورم ماهانه ایران نزدیک به ۳ درصد بوده است. بررسی دهک‌های درآمدی نشان می‌دهد که خانوار‌های کم‌درآمد بیشتر تحت تأثیر افزایش قیمت مواد غذایی قرار گرفته‌اند، در حالی که خانوار‌های پردرآمد از تورم کالا‌های غیرخوراکی آسیب دیده‌اند.

تورم یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی است که تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها را در یک دوره زمانی مشخص نشان می‌دهد. زمانی که قیمت کالا‌ها و خدمات افزایش می‌یابد، قدرت خرید کاهش پیدا می‌کند و این امر بر معیشت خانوار‌ها تأثیر مستقیم دارد. یکی از مفاهیم مهم در تحلیل تورم، سهم از تورم است. این مفهوم نشان می‌دهد که چه مقدار از نرخ تورم کلی ناشی از تغییر قیمت یک دسته خاص از کالا‌ها (مانند مواد غذایی یا کالا‌های غیرخوراکی) است.

به عنوان مثال، اگر نرخ تورم ماهانه ۳ درصد باشد و سهم مواد غذایی از این تورم ۱.۵ واحد درصد باشد، این بدان معناست که نیمی از تورم کلی ناشی از افزایش قیمت مواد غذایی است. این شاخص برای درک بهتر تأثیر تورم بر گروه‌های مختلف جمعیتی، به ویژه خانوار‌های کم‌درآمد و پردرآمد، اهمیت زیادی دارد.

تورم ماهانه در ایران؛ دی ۱۴۰۳

نرخ تورم ماهانه ایران در دی ۱۴۰۳ برابر با ۲.۸۹ درصد گزارش شد. بررسی تورم در دهک‌های مختلف هزینه‌ای نشان می‌دهد که گروه‌های کم‌درآمدتر سهم بیشتری از تورم مواد غذایی را تجربه کرده‌اند، در حالی که گروه‌های پردرآمدتر بیشتر تحت تأثیر افزایش قیمت کالا‌های غیرخوراکی قرار گرفته‌اند. این موضوع نشان‌دهنده تفاوت در الگوی مصرف و تأثیر تورم بر گروه‌های مختلف درآمدی است.

بررسی روند کلی تورم نشان می‌دهد که نرخ تورم ماهانه در بین دهک‌های مختلف بین ۲.۸۹ درصد تا ۳.۰۷ درصد متغیر بوده است. این نوسان نسبی بیانگر آن است که اگرچه تمامی گروه‌های درآمدی تحت تأثیر تورم قرار گرفته‌اند، شدت این تأثیر در بین دهک‌های پایین‌تر بیشتر بوده است.

یکی از مهم‌ترین ابعاد تورم، تفاوت بین تورم مواد غذایی و غیرخوراکی است. سهم تورم مواد غذایی در سطح ملی ۱.۰۵ واحد درصد بوده که در دهک‌های پایین‌تر سهم بیشتری داشته است، در حالی که تورم غیرخوراکی به طور میانگین ۱.۸۵ واحد درصد بوده و بیشتر بر دهک‌های بالاتر تأثیر گذاشته است. این موضوع نشان می‌دهد که افراد کم‌درآمد که بخش زیادی از درآمد خود را صرف خرید اقلام خوراکی می‌کنند، نسبت به افزایش قیمت این اقلام حساس‌تر هستند.

تحلیل تورم بر اساس دهک‌ها نشان می‌دهد که دهک اول که کم‌درآمدترین گروه جامعه را شامل می‌شود، نرخ تورم ماهانه ۳.۰۷ درصد را تجربه کرده است که بالاتر از میانگین کشوری است. سهم تورم مواد غذایی در این دهک ۱.۵۳ واحد درصد بوده که نشان می‌دهد افزایش قیمت مواد غذایی تأثیر شدیدی بر وضعیت معیشتی این قشر داشته است.

از سوی دیگر، سهم تورم غیرخوراکی در این دهک ۱.۵۴ واحد درصد گزارش شده که تقریباً برابر با سهم مواد غذایی است. این وضعیت نشان می‌دهد که هر دو بخش تورم (خوراکی و غیرخوراکی) به شکل متوازنی بر معیشت این گروه تأثیر گذاشته است.

در مقابل، دهک دهم که پردرآمدترین گروه جامعه محسوب می‌شود، تورم ماهانه ۲.۸۲ درصدی را تجربه کرده است که تقریبا برابر با میانگین کشوری است. اما در این گروه، سهم تورم مواد غذایی تنها ۰.۷۵ واحد درصد بوده که کمتر از میانگین کشوری و دهک‌های پایین‌تر است. این در حالی است که سهم تورم غیرخوراکی در این دهک ۲.۰۷ واحد درصد بوده که نشان می‌دهد این گروه بیشتر تحت تأثیر افزایش قیمت کالا‌های غیرخوراکی قرار داشته‌اند.