تخریب بازار خودرو

همزمان با افزایش نرخ بنزین و نگرانی‌های مطرح‌شده در زمینه تولید خودروهای کم‌مصرف زمزمه حذف تعرفه و آزاد‌سازی واردات خودروهای هیبریدی مطرح شده است.

اقتصاد24- در واقع موضوع حذف تعرفه واردات و جلوگیری از انحصار شکل‌گرفته در بازار از سوی خودروسازان داخلی در چند سال اخیر از سوی کارشناسان و مجلس‌نشینان به کرات مطرح شده به‌گونه‌ای که مجلس با هدف کاهش آلودگی هوا و همچنین الزام خودروسازان به رقابت‌پذیری و افزایش کیفیت محصولات در مصوبه‌ای نسبت به تصویب کاهش تعرفه واردات برخی مدل‌های خودرو و محصولات هیبریدی به ۵۵ درصد و کاهش پلکانی این تعرفه اقدام کرد که با افزایش چالش خودروسازان در یک سال اخیر و البته قدرت نفوذ این گروه عملا مصوبه به مرحله اجرا گذاشته نشد. حال به نظر می‌رسد گرانی بنزین این فرصت را برای حامیان حذف تعرفه واردات خودرو ایجاد کرده تا با تکیه بر جریانات بنزینی بتوانند اهداف خود را محقق کنند. اگرچه به باور اکثر کارشناسان تحقق این موضوع با وجود مزایای زیادی که در زمینه آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت و از همه مهم‌تر پایان دادن به انحصار خودرو‌سازان داخلی به همراه دارد، اما متاسفانه دایره اندک جامعه هدف و مشکلاتی که در زمینه تعادل در عرضه و تقاضا ایجاد خواهد کرد باعث می‌شود اجرای این طرح موافقت کارشناسان را در پی نداشته باشد چراکه به اعتقاد این تحلیلگران در صورت حذف تعرفه واردات خودروهای هیبریدی شاهد منفعت عده‌ای از بازار سیاه ایجاد شده خواهیم بود.

مطالبه خرید خودرو کم‌مصرف

با سهمیه‌بندی و افزایش نرخ بنزین در کشور، مجدد بحث بر سر کاهش و یا حذف عوارض واردات خودروهای هیبریدی مطرح شده است؛ طرحی که در نگاه اول می‌تواند موجب صرفه‌جویی قابل توجهی در میزان مصرف سوخت شود و با توجه به مصرف پایین و نوع سوخت این خودروها در ادامه به کاهش آلودگی هوا و رفع این معضل که امروز بسیاری از کلانشهرهای کشور به آن دچار هستند، منجر شود.
وضع تعرفه بر روی کالاهای وارداتی سیاستی است که به‌منظور افزایش درآمد دولت‌ها و در کنار آن حمایت از تولیدات داخلی در بسیاری از کشورها به‌ کار می‌رود. چندین سال است که دولت به‌ منظور حمایت از صنعت خودروسازی در کشور تعرفه‌های سنگینی را روی واردات خودروها وضع کرده است. وضع تعرفه بر روی خودروهای وارداتی اگرچه به ایجاد انحصار در بازار خودرو منجر می‌شود اما سیاستی پذیرفته‌شده بوده که با هدف حمایت از تولیدکنندگان داخلی به اجرا گذاشته شده است، هرچند که هرازگاهی تلاش‌هایی از سوی برخی نهادها همچون مجلس شورای اسلامی به‌منظور تعدیل تعرفه با هدف حمایت از مصرف‌کننده صورت می‌گیرد. اما دامنه نفوذ و قدرت خودروسازان در کشور به ‌حدی بالاست که اغلب این تلاش‌ها نیز بی‌نتیجه می‌ماند.
سال گذشته مجلس شورای اسلامی طرحی را در زمینه تغییر تعرفه خودروهای وارداتی با هدف کاهش رفع معضل ابرچالش آلودگی هوا در کلانشهرها تصویب کرد که این طرح کاهش تعرفه خودروهای وارداتی به ۵۵درصد، کاهش سالانه ۵ تا ۱۰ درصدی تعرفه، حذف عوارض واردات خودروهای هیبریدی و همچنین حذف عوارض خودروهای غیرهیبرید با سوخت یورو ۵ و ۶ را شامل می‌شد. موافقان این طرح به ‌دلیل شرایط آلودگی هوا و مشکلات زیست‌محیطی که بخش عمده‌ای از آن به ‌علت تعدد خودروهای فرسوده در کلانشهرها پدید می‌آید، خواستار صفر شدن تعرفه خودروهای هیبریدی بودند. باوجودی که این طرح در مجلس شورای اسلامی رای آورد، اما شورای نگهبان آن را تایید نکرد.
با سهمیه‌بندی و افزایش نرخ بنزین مجدد بحث بالا بودن میزان مصرف سوخت خودروهای تولیدی در داخل کشور مطرح شده و بسیاری از افراد خواستار آن هستند که دولت در کنار افزایش قیمت بنزین، باید شرایطی را فراهم کند که مردم امکان خرید خودرو با کیفیت و بامصرف سوخت پایین را نیز داشته باشند. بدین ترتیب مجدد بحث حذف و یا کاهش تعرفه خودروهای هیبریدی مطرح شده است. اگرچه به نظر می‌رسد نرخ سوخت سه هزار تومانی هم قادر نخواهد بود دیوار حمایتی تعرفه واردات حتی خودروهای هیبریدی را بشکند.

طرحی شتابزده

حسن کریمی‌سنجری، کارشناس حوزه خودرو در رابطه با راهکار صفر شدن تعرفه واردات خودروهای هیبریدی به‌منظور کنترل مصرف بنزین در کشور به «جهان‌صنعت» گفت: باوجودی که کاهش تعرفه واردات خودرو امری صحیح است و حتی پیشنهاد صفر شدن تعرفه واردات خودروهای هیبریدی نیز در لحظه اول راهکار جالبی برای کاهش مصرف سوخت و آلودگی بنزین به‌نظر می‌رسد، اما به ‌طور قطع پیشنهادی شتابزده است که عواقب مناسبی را در پی ندارد. حذف یک‌ مرتبه تعرفه خودروهای هیبریدی با هدف کاهش مصرف سوخت در کشور پیام مثبتی است که عواقب مثبتی نخواهد داشت.
وی در ادامه افزود: حداقل قیمت خودروهای هیبریدی در دنیا حدود ۲۰ هزار دلار است که با توجه به نرخ ارز، این خودروها بدون تعرفه در کشور قیمتی معادل ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان خواهند داشت. واردات خودروهای هیبریدی با قیمت ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان به کشور باتوجه به وضعیت آشفته اقتصاد و بازار خودرو عواقب زیادی را در پی دارد.
کریمی‌سنجری تصریح کرد: بخش زیادی از جامعه امکان خرید خودرو با قیمت ۲۵۰ میلیون تومان را دارند و با برداشته شدن تعرفه ترجیح می‌دهند به‌جای خودروهای مشابهی که در حال حاضر با این قیمت در کشور وجود دارد اقدام به خرید خودروی خارجی هیبریدی کنند.
بنابراین تقاضای زیادی برای این خودروها شکل خواهد گرفت، اما شرایط فعلی اقتصادی کشور به ‌طور قطع امکان تخصیص ارز کافی برای واردات خودرو باتوجه به میزان تقاضا را نمی‌دهد. در واقع با برداشته شدن تعرفه این خودروها، باتوجه به میزان ارز در کشور تنها امکان واردات تعداد محدودی خودرو وجود دارد و بالانس عرضه و تقاضا برای این نوع خودرو از بین می‌رود که به‌ دلیل بالا بودن تقاضا، مجدد قیمت در داخل کشور بالا خواهد رفت، با این تفاوت که این مرتبه سود به جای دولت به جیب واردکننده و دلال خواهد رفت.
این کارشناس خودرو به عدم امکان خرید بخش بزرگی از جامعه اشاره کرد و گفت: باید توجه داشت که بخش قابل توجهی از جامعه امکان خرید خودرو با این قیمت را نداشته و همچنان باید خودروهای داخلی ارزان‌قیمت را خریداری کنند که در بازار امروز قیمتی حدود ۵۰ میلیون تومان دارد. عدم وجود تعادل میان کیفیت خودرو با حداقل قیمت و خودروی هیبریدی با قیمت متوسط به‌ طور قطع موج شدیدی از نارضایتی را در پی خواهد داشت. درنتیجه پیشنهاد حذف تعرفه واردات خودرو هیبریدی در یک بازار غیربالانس که از طرفی خودروساز داخلی توان کافی برای تامین خودروی باکیفیت با میزان مصرف سوخت مناسب را ندارد و از سوی دیگر دیگر واردات خودروی خارجی نیز ممنوع است، امکان‌پذیر نخواهد بود.
کریمی در ادامه در رابطه با پیشنهاد استفاده از خودروهای هیبریدی به‌عنوان جایگزین تاکسی‌های معمولی در کشور به‌منظور کاهش سوخت گفت: این پیشنهاد بهتری به‌ نظر می‌رسد که البته جای بررسی دارد. تقاضا در بخش خودروهای عمومی همچون تاکسی طبقه‌بندی شده و قابل کنترل است و این طرح مشکل ایجاد بازار سیاه را در پی نخواهد داشت. هرچند که با توجه به کمبود منابع ارزی در کشور باید دید که نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی آن‌هم در بخش تاکسی در چه اولویتی برای دولت قرار دارد. پس این طرح نیز نیاز به کارشناسی بیشتر در قیاس با تخصیص اعتبار برای توسعه سایر روش‌های حمل‌ونقل عمومی دارد.

الزام تولید خودروی کم‌مصرف

فربد زاوه، کارشناس بازار خودرو نیز در رابطه با حذف شدن عوارض تعرفه واردات خودروهای هیبریدی به «جهان‌صنعت» گفت: بازار انحصاری خودروهای داخلی باعث شده خودروسازان تلاشی برای بهبود کیفیت محصولات خود و تولید خودرو با مصرف سوخت پایین نکنند و مردم نیز چاره‌ای جز تن دادن به این محصولات ندارند.
در این میان هرازگاهی پیشنهاداتی همچون حذف تعرفه واردات خودروهای هیبریدی به‌منظور کاهش مصرف سوخت در کشور و کمک به رفع معضل آلودگی هوای کلانشهرها ارائه می‌شود که در شرایط فعلی امری منطقی نیست و نمی‌تواند بهبودی در آشفته‌بازار خودرو ایجاد کند. ارزان‌ترین خودروی هیبریدی قیمتی معادل چهار تا پنج برابر ارزان‌ترین خودروهای ساخت داخل کشور دارد. بنابراین بخش قابل توجهی از جامعه حتی با حذف تعرفه نیز همچنان قادر به خرید آن نخواهند بود.
این کارشناس بازار خودرو در ادامه افزود: واردات خودروهای هیبریدی زمانی کاربرد جدی پیدا خواهد کرد که در نظام بانکی کشور نیز آزادسازی به وجود آید و شبکه بانکی کشور همانند شبکه بانکی در تمام نقاط دنیا به فاینانس مشتریان بپردازد. در چنین شرایطی بخش قابل توجهی از مردم امکان خرید خودروی باکیفیت و با مصرف سوخت پایین را خواهند داشت. اما در حال حاضر چنین امکانی مهیا نیست و برداشته شدن تعرفه خودروهای هیبریدی در عمل راه به جایی نخواهد برد. با توجه به شرایط فعلی حاکم بر بازار خودرو، اگر کاهش مصرف سوخت و کاهش معضل آلودگی هوا در نظر باشد باید خودروسازان ملزم به ساخت خودروهایی با مصرف سوخت کمتر شوند.

منبع: جهان صنعت