ویروس ام پاکس چیست؟

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: ام پاکس (mpox) نام جدیدی برای بیماری آبله میمونی (monkeypox) است. این بیماری ویروسی یک عفونت نادر است که توسط ویروس ام پاکس ایجاد می‌شود و در ابتدا از حیوانات به انسان منتقل می‌شود. ویروس ام پاکس در دسته‌ای از ویروس‌های آبله‌ای قرار دارد که شامل ویروس‌های عامل آبله انسانی نیز می‌شود. آمار و ارقام هم درباره ویروس ام‌پاکس نگران‌کننده است. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید امسال نزدیک به هشت هزار مورد ابتلا در جمهوری دموکراتیک کنگو گزارش شده است که از این تعداد مبتلا، ۳۸۴ نفر کشته شدند. وقتی نگرانی بالا می‌گیرد که نیمی از این تعداد کودکان زیر ۱۵ سال بوده‌اند. نرخ مرگ و میر در کنگو که اولین مبتلا را به نام خود ثبت کرد، چهار درصد در بزرگسالان و ۱۰ درصد در کودکان گزارش شده است.

تاریخچه ویروس ام پاکس

ویروس ام‌پاکس در دهه ۵۰ میلادی کشف شد؛ همزمان با شیوع بیماری‌ای شبیه آبله در میان میمون‌هایی که برای تحقیق نگه داشته می‌شدند. به گزارش اطلاعات منتشر شده در سایت مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا، این بیماری در ابتدا آبله میمون نام گرفت، اما منبع آن کماکان ناشناخته باقی ماند. دانشمندان در این باره لب به سخن گشودند و جوندگان آفریقایی را مقصر شیوع این ویروس و آلوده شدن افراد معرفی کردند. طبق گزارشات و اطلاعات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا، اولین مورد انسانی در دهه ۷۰ میلادی در کشور کنگو مشاهده شد و البته سال‌ها طول کشید تا اینکه در سال ۲۰۲۲ در سراسر جهان گسترش پیدا کرد. سازمان بهداشت جهانی در همین سال تلاش‌های زیادی کرد تا نام این بیماری را تغییر دهد تا مبادا به گروه‌های فرهنگی، اجتماعی، ملی، منطقه‌ای، حرفه‌ای یا قومی اشاره‌ای داشته باشد، با اینحال هنوز این بیماری را با نام تاریخی خود در سراسر دنیا می‌شناسند.

علائم ابتلا به ویروس ام پاکس

علائم این بیماری ویروسی عبارتند از تب، سردرد، درد‌های عضلانی و بثورات متمایز که می‌تواند روی صورت، دست‌ها، پا‌ها و سایر قسمت‌های بدن ظاهر شود. بثورات در نهایت پیش از بهبودی، جوش‌هایی یا چرک‌دانه‌هایی را تشکیل می‌دهند؛ چرک‌دانه‌هایی که شبیه یک جوش بزرگ سفید یا زرد است، یک برآمدگی کوچک و برجسته روی پوست است که پر از چرک است. غدد لنفاوی، غدد لوبیایی شکل که بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند، نیز می‌توانند در تلاش برای مبارزه با این ویروس متورم شوند.

برخی از مکان‌هایی که این‌ها قرار دارند شامل زیر هر بازو، پهلو‌ها و پشت گردن می‌شود. در موارد نادر، این بیماری ویروسی ممکن است باعث مرگ شود. به‌طور کلی، این بیماری می‌تواند ۲ تا ۴ هفته طول بکشد؛ بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس ممکن است بین ۳ تا ۲۱ روز طول بکشد تا علائم ایجاد شود. با این حال، فرد می‌تواند یک تا ۴ روز پیش از بروز علائم، بیماری را به دیگران منتقل کند. 

روش سرایت ویروس ام پاکس

ام‌پاکس از طریق تماس نزدیک با فرد مبتلا به فرد دیگر منتقل می‌شود، از جمله از طریق رابطه جنسی، تماس مستقیم با پوست و صحبت کردن یا تنفس در فاصله نزدیک.

این ویروس می‌تواند از طریق پوست آسیب‌دیده، دستگاه تنفسی یا از طریق چشم‌ها، بینی یا دهان وارد بدن شود.

ام‌پاکس همچنین می‌تواند از طریق لمس اشیاء آلوده به آن، مانند ملحفه، لباس و حوله، منتقل شود.

تماس نزدیک با حیوانات مبتلا، مانند میمون‌ها، موش‌ها و سنجاب‌ها، یکی دیگر از راه‌های انتقال است.

در شیوع جهانی سال ۲۰۲۲، ویروس عمدتاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شد.

شیوع بیماری فعلی در کنگو بیشتر به دلیل تماس جنسی است، اما نشانه‌هایی از آن نیز در گروه‌های جمعیتی دیگر مشاهده شده است.

راه‌های جلوگیری از ویروس ام پاکس

از آنجایی‌که دسترسی به واکسن ام‌پاکس محدود است، نگرانی‌های بی‌شماری درباره شیوع گسترده آن وجود دارد، برای مثال اعلام شد که این بیماری می‌تواند از طریق فرودگاه‌ها به سایر کشور‌ها برسد، بنابراین سایت مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا راه‌هایی را برای جلوگیری از این بیماری تجویز کرده است. این راه‌ها شامل اجتناب از تماس نزدیک و پوست به پوست با افرادی که دارای راش‌هایی شبیه به ام‌پاکس هستند و حیواناتی که حامل این ویروس‌اند. در ضمن، مراقبت‌های بهداشتی موقع برقراری رابطه جنسی راه دیگری است که توصیه می‌شود. واکسینه شدن هم راه دیگری است که البته در این باره تاکید شده که باید مشورت‌های لازم صورت بگیرد تا فرد مطمئن شود که واکسن برای او خطرناک است یا خیر.

افراد در معرض خطر ویروس ام پاکس

در شهر معدنی «کامیتوگا» که تصور می‌شود این بیماری در سپتامبر ۲۰۲۳ شروع شد، موارد ابتلا رو به افزایش است. کسانی که در حال حاضر آلوده شده‌اند شامل دانشجویان و دانش آموزان، کارکنان خدمات بهداشتی مامور رسیدگی به مبتلایان و کل خانواده‌های آن‌ها بوده است. اما سویه جدید در چندین شهر در امتداد مرز جمهوری دموکراتیک کنگو از جمله در «گوما» در مرز با رواندا، شناسایی شده است.

شیوع جهانی این بیماری در سال ۲۰۲۲ و گسترش آن در سراسر اروپا و آمریکا از طریق رابطه جنسی مرد با مرد آغاز شد و عامل بیماری در این مورد سویه کلید ۲ ویروس ام‌پاکس بود. اما سویه جدید از نسخه کشنده‌تر کلید۱ است و از سایر عوامل شیوع قبلی در منطقه متمایز است. این سویه می‌تواند از طریق تماس غیرجنسی هم منتقل شود که آن را خطرناک‌تر می‌کند. بسیاری از کودکان از جمله نوزادان تازه متولد شده نیز در زمان جنینی به این سویه مبتلا شده‌اند. گزارش‌هایی مبنی بر شمار هرچند معدودی سقط جنین در زنان باردار آلوده به ویروس هم گزارش شده است. برخی از بیماران دچار عوارض طولانی مدت چشم، پوست و اندام تولیدمثلی هم شده‌اند. همچنین گزارش شده است که یکی از کارکنان سازمان‌های خدمات بهداشتی که از بیماران آلوده مراقبت می‌کرده نیز به این ویروس آلوده شده و بینایی خود را از دست داده است.