دو راهی سخت صنعت خودروسازی در ایران ؛ مرگ یکبار، شیون هم یکبار

مینا علیزاده، اقتصاد24- صنعت خودروسازی در ایران از دیرباز تاکنون همواره به یکی از پاشنه آشیل های صنعت و اقتصاد ایران تبدیل شده است. بسیاری معتقدند با وضعیت فعلی، بهتر است صنعتی به نام صنعت خودرو نداشته باشیم و چه لزومی دارد خودرو با چنین کیفیت های پایین و مرگباری را تولید و تحویل مردم هستید که ارابه مرگ آنها شود. از سوی دیگر هم برخی معتقدند این صنعت اگرچه ممکن است ناکارآمد باشد اما اشتغال بالایی در آن جریان است و با تعطیلی آن کشور با مخاطرات و معضلات جدی مواجه می شود. اما به راستی راهکار درست چیست؟ این موضوع را با امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو در میان گذاشتیم.

کاکایی در گفتگو با اقتصاد24 با تاکید بر اینکه وضعیت مقوله ای مانند خودرو متاثر از تصمیماتی است که در طول زمان گرفته می‌شود، در مورد اتفاقاتی که از سال گذشته در حوزه خودرو رخ داده است گفت: خودرو در سال ۹۷ با چالش‌های جدی روبه‌رو شد. از ابتدای سال که قیمت ارز بالا رفت و ابهامات شدیدی بین قیمت پایه و قیمت واقعی به وجود آمد دولت تصمیمات عجیب و غریبی گرفت؛ از جمله اینکه روی قیمت‌گذاری دستوری پافشاری کرد که با واقعیت‌ها اختلاف داشت. اواسط مرداد ماه همان سال نیز تحریم‌ها شروع شد و چالش‌هایی از آن سمت به وجود آورد.

کاکایی افزود: ساده‌ترین و مهم‌ترین نتیجه مجموعه این اتفاقات، کمبود نقدینگی بود که زیان‌های بسیاری به بار آورد تا جایی که دو خودروساز بزرگ اواخر تیر ماه بالای ۲۰ هزار میلیارد تومان اعلام بدهی کردند. شاید به نظر بیاید این موضوع تنها مربوط به بورس باشد، اما نتایج عملی آن در صنعت مشاهده شد به این ترتیب که به تدریج تولید کاهش پیدا کرد و چالش‌هایی در زمینه قطعه‌سازی به وجود آمد.

وی ادامه داد: مشکل قطعه‌سازان ابتدا تهیه قطعه‌های خارجی بود که سعی می‌شد با دور زدن تحریم‌ها با آن مقابله شود که این امر نیز مستلزم هزینه‌های خاص خود است و با وجود مشکل کمبود نقدینگی این مقوله تشدید خواهد شد و هرچه ادامه پیدا کند چالش مربوطه گسترش پیدا خواهد کرد؛ موازی این امر در 6 ماه گذشته به تعمیق ساخت داخل نیز توجه شده است، اما خود این امر نیز به نقدینگی نیاز دارد.

این کارشناس خودرو در خصوص سونوشت قطعه‌سازان در اواخر سال ۹۷ اظهار کرد: در اواخر سال ۹۷ قطعه‌سازان اعلام ورشکستگی کردند که البته به طور موقتی دولت پولی برای کمک به آنها تصویب کرد، ۴ هزار میلیارد تومان به عنوان وام با بهره بالا به علاوه معدل 844 میلیون یورو که مورد اول پرداخت شد، ولی مورد دوم را پرداخت نکرد و با وجود اینکه پرداختی اول تا حدودی تولید را افزایش داد اما مشکل تهیه قطعات خارجی حل نشد. بعد از عید نیز دولت دستور افزایش تولید را داد بدون آنکه مشکل کمبود نقدینگی، قطعات خارجی و مسائل به وجود آمده در گمرک حل شده باشد در نتیجه به ظاهر تعداد خودرو بیشتری تولید شد، اما به دست مردم نرسید، زیرا خودرو ناقص بود و نه تنها مشکلات قبلی سرجای خود باقی ماند بلکه مشکل جدیدی نیز به وجود آمد به این ترتیب که حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان در این زمینه دپو شد. مجموع این موارد روز به روز توان خودروسازی را می‌گیرد و تولید را کاهش می‌دهد.

وی افزود: اخیرا نیز فشاری به بخش ارزی وارد شده و با وجود آنکه مسئولان بیان می‌کنند تولید در حال افزایش است نتایج آن هنوز مشخص نیست و با توجه به اینکه بسیاری از مسائل هنوز حل نشده است پیش‌بینی می‌شود این افزایش نیز موقتی باشد، به این معنی که حداقل با شرایطی که وجود دارد و مسائلی که در مجموع مشاهده می‌شود در مجموع مشاهده حداقل تا پایان شهریور ماه صنعت خودروسازی با چالش‌های جدی روبه رو است.

مهم‌ترین چالش های صنعت خودروسازی در ایران چیست؟

کاکایی تصریح کرد: در حال حاضر با آنکه به نظر می‌آید مهمترین چالش های صنعت خودروسازی در ایران تحریم‌ها و کمبود نقدینگی است، ولی این ظاهر قضیه تلقی می‌شود و ریشه این موضوعات قیمت‌گذاری غلط است، زیرا هرچند قیمت‌های رسمی مقداری بالاتر رفته است ولی قیمت واقعی وجود ندارد و با وجود تعهداتی که از گذشته طی آن خودروسازان اجازه بالا بردن قیمت‌ها را دارند، اما دولتمردان اجازه این کار را نمی‌دهند یعنی باید با قیمت پایین‌تر خودرو را به فروش برسانند؛ البته این مسئله تنها در رابطه با دو خودرساز اصلی صدق نمی‌کند بلکه 28 خودروساز دیگر که تقریبا فعالیتی ندارند نیز با این مقوله مواجه هستند.

این کارشناس صنعت خودرو افزود: با توجه به شرایط کنونی نوعی تضاد در صنعت خودروسازی در ایران وجود دارد، زیرا مثل بسیاری از حوزه‌های دیگر اگر ورودی و خروجی با هم توازن نداشته باشد و جلوی افزایش قیمت خروجی گرفته شود در حالی که تولید با کاهش همراه است تولیدکننده از کیفیت و یا تولید می‌کاهد و تولید با زیان همراه است و در صورتی که دولت بخواهد هزینه آن را بدهد به بیت‌المال ضرر وارد خواهد شد، این مسئله باید توسط سران سه قوا حل و تشخیص داده شود که منافع کشور ما در چیست و آیا باید قیمت خودرو را به ظاهر پایین نگه داشت ولی از آن سمت خودروسازان دچار زیان شوند یا برعکس اجازه داده شود قیمت خودرو بالا رود و خودروسازی راه بیفتد و از طرفی فکری برای وضع اقتصاد کشور شود؟ البته در صورت انتخاب هرکدام از این موارد پذیرای تبعات آن نیز باید بود.

وی ادامه داد: اکنون کشور ما بین این دو وضعیت قرار دارد و با اینکه ترجیح داده می‌شود به مردم فشار نیاید، ولی از آن سمت راه‌حلی اساسی برای حل مشکلات تولیدکنندگان اندیشیده نمی‌شود. از نظر من راه حل دوم عملی‌تر است، ولی مردم باید برای تنش‌های آن خود را آماه کنند، زیرا در دراز مدت تاثیر خوبی خواهد داشت. باید از مسئولان خواسته شود برنامه‌های خود را ارائه کنند و تلاش‌هایی در جهت توسعه داخلی‌سازی انجام گیرد. البته در حال حاضر مذاکرات و بحث‌هایی جدی با وزارت صنعت و بانک مرکزی و همچنین مجلس برای تامین نقدینگی وجود دارد، ولی هنوز نتیجه رسمی و قطعی مشاهده نشده است.