تاریخ انتشار: ۱۳:۰۳ - ۲۷ مرداد ۱۳۹۸
بررسی عوامل سرکشی نقدینگی فزاینده در گفت‌وگوی اقتصاد۲۴ با محمد طبیبیان:

دولت یگانه عامل افزایش نقدینگی است/ عده‌ای برای تزریق پول به جامعه کیسه دوخته‌اند

یک اقتصاددان گفت: در برابر پول‌های تزریقی دولت و بانک مرکزی عده‌ای به هر دلیلی کیسه گرفته و آن را جمع می‌کنند؛ این پول هر جا ورود کند تنها آشفتگی، بی‌ثباتی و افزایش بی‌جهت نرخ‌ها را در پی خواهد داشت و هیچ اثر حقیقی برای بهبود وضعیت اقتصاد در پی ندارد.
ddb05f1a-06d2-41c6-8743-8c587e47520f
سجاد خداکرمی، اقتصاد۲۴ - افزایش نقدینگی یا نقدینگی فزاینده که در شرایط امروز از آن می‌توان به‌عنوان سرکشی نقدینگی یاد کرد یکی از ده‌ها عامل از ثبات انداختن اقتصاد ایران برشمرده می‌شود، این مسئله در کنار تورم وحشت افروزی که روزبه‌روز بر دامن کشور چنگ می‌زند، دوقلوهایی هستند که روزگار اقتصاد را سیاه‌تر از همیشه کرده‌اند.

این دو هرچند به دلیل ساختار اقتصادی ناهمگون برخی اوقات دامن‌گیر اقتصاد ملی می‌شوند اما این بار و با گذشت یک سال و اندی از بازگشت دوباره موج جدی تحریم‌های آمریکا بیش از هر زمان دیگری چهره نامیمون خود را به رخ می‌کشند و اقتصادی که از مشکلات بنیادین در رنج است، نفس‌های کمرنگش را هم این دو می‌گیرند. البته سهم عمده ایجاد این چهره نامیمون به گمان کارشناسان نهادهای حاکمیتی مؤثر در اقتصاد هستند و اگر به اعتقاد برخی مردم و صاحبان، سرمایه را هم در آن شریک کنیم تا مادامی‌ که مسیر مدیریت اقتصادی کشور این‌چنین باشد نمی‌توان انتظار چندانی از مردم و صاحبان سرمایه داشت و اگر انتظاری هم باشد نابجاست.

آمارها چه می گویند


برای رسیدن به تصویر روشن‌تر از آنچه این روزها سرکشی نقدینگی گفته می‌شود بهتر است نگاهی به آخرین آمار نقدینگی مربوط به سال 97 و همچنین نقدینگی در دولت دوازدهم بیندازیم.

تازه‌ترین آمار بانک مرکزی بیانگر افزایش حجم نقدینگی به بیش از ۱۸۸۲ هزار میلیارد تومان در پایان سال ۱۳۹۷ است. بر این اساس حجم نقدینگی که در ابتدای دولت دوازدهم در تیرماه سال ۱۳۹۶ کمی بیش از ۱۳۳۳ هزار میلیارد تومان بود، در مدت ۲۰ ماهه منتهی به اسفند ۱۳۹۷ بیش از ۵۴۹ هزار میلیارد تومان افزوده شده است. به عبارتی در دولت دوازدهم هر ماه حدود ۲۷.۴ هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید ایجاد شده است. در سال ۱۳۹۷ مجموعا ۳۵۲.۹ هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی اضافه شد که میانگین ماهانه آن ۲۹.۴ هزار میلیارد تومان می‌شود. با فرض اینکه روند افزایش نقدینگی در سال ۹۷ در سال ۹۸ هم ادامه داشته باشد، می‌توان برآورد کرد که در پایان تیرماه ۱۳۹۸ حجم نقدینگی از ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان هم عبور کرده است.

عده‌ای در برابر پول‌های تزریقی دولت کیسه گرفته‌اند


برای فهم چرایی ایجاد وضعیت موجود و عوامل ایجاد آن به سراغ محمد طبیبیان اقتصاددان برجسته لیبرال رفتیم. او که دکتری اقتصاد خود را از دانشگاه دوک در کشور آمریکا گرفته و این روزها هم در کنار فعالیت‌های تدریسی در ایران استاد مدعو دانشگاه استنفورد آمریکا نیز هست، در ارتباط با موج نقدینگی فزاینده در اقتصاد ایران تنها دولت و نهادهای حاکمیتی را یگانه مسبب وضعیت موجود می‌داند و منتقد فرار به جلوی دولتی‌ها و شانه خالی کردن آنها از ایجاد وضعیت موجود در ارتباط با سرکشی نقدینگی است.

گفتگوی محمد طبیبیان با اقتصاد24 را در ادامه می خوانید:

* آیا نقدینگی آن‌طور که برخی می‌گویند سرمایه سرگردان است و آیا عامل ایجاد آن صاحبان سرمایه‌ها هستند؟

- بنده معتقد نیستم که سرمایه سرگردان وجود دارد به این جهت که از اصل معتقدم سرمایه سرگردان بی‌مفهوم است. در کنار این نکته باید توجه داشته باشیم که اساساً نقدینگی نیز سرمایه نیست که اگر سرمایه بود تکلیف مشخصی داشت. نقدینگی همچنین ابزار تولید هم نیست و در شرایطی که توزیع ملی رشد می‌کند نقدینگی هم فربه و عاملی می‌شود برای رشد و افزایش تورم. در این سیکل ردپای دولت‌ها بیش از هر عامل دیگری قابل جستجو است، در واقع دولت‌ها به نحوی عامل ایجاد نقدینگی هستند. سیستم بانکی و بانک مرکزی اهرم ایجاد تورم هستند که عامل این رفتارشان هم خود دولت است. دولت وقتی منابع کم می‌آورد نقدینگی ایجاد و خرج می‌کند و برای ردگم‌کنی می‌گویند صاحبان سرمایه‌ها عامل هستند.

باید توجه داشت الزاماً نقدینگی پول نیست و دولت‌ها می‌توانند نقدینگی را افزایش دهند بدون اینکه حتی یک اسکناس هم چاپ کنند. برای فهم این موضوع می‌توان این‌گونه گفت که فرض کنید دولت از بانک مرکزی رقم قابل‌توجهی وام می‌گیرد و این را البته خود دولت دریافت نمی‌کند بلکه از همان مبدأ دولت از بانک مرکزی می‌خواهد که این مبلغ را به‌حساب تشکیلات و یا سازمان حکومتی موردنظر دولت واریز کند. در چنین شرایطی بانک مرکزی اسکناسی چاپ نمی‌کند و این مبلغ تنها از طریق شبکه بانکی و با رایانه‌ها جابجا می‌شود، این مثال واضحی است از ایجاد نقدینگی از سوی دولت.

نقدینگی وجود دارد و موضوعی نیست که در رابطه با اصل وجودش اشکالی باشد بلکه نقدینگی لازم است باثبات باشد به این معنی که نباید از یکجایی بیشتر رشد کند و حتی در برخی مواقع هم نباید از یکجایی بیشتر تنزل کند. ابزاری هم که برای این کنترل وجود دارد سیاست پولی نام دارد که باید از سوی بانک مرکزی و سیستم بانکی به‌طور منظم و با وسواس به آن عمل شود.

* آیا سیاست‌های اقتصادی دولت و بانک مرکزی در دوران تحریم‌های پیش از امضای برجام و پس از خروج آمریکا از برجام منتهی به این مسئله شده و اساساً به تحریم مرتبط است یا خیر؟

- نه اصلاً. باید بگویم تنها دوره‌ای که در تاریخ ایران نقدینگی ثبات داشته دوره‌ای بوده است که یا استاندارد طلا و نقره در سطح جهان برقرار بوده و دولت نمی‌توانسته پول چاپ کند مگر اینکه طلا و نقره داشته باشد که این موضوع تا زمان پهلوی دوم ادامه داشته و یا وقتی‌که موافقت‌نامه «برتن وودز» برقرار بود که در آن نرخ برابری ارزها بر اساس ذخیره طلای کشور ارزیابی می‌شد ولی برخلاف سیستم استاندارد طلا، صندوق بین‌المللی پول دارای حق مداخله در مواقع ضروری (عدم تعادل ترازهای تجاری و مالی کشور) بود و همچنین بر سیاست‌های پولی و افزایش یا کاهش نامتعارف نقدینگی کشور عضو نظارت می‌کرد. وقتی در سال ۱۳۵۲ شمسی این موافقت‌نامه از میان رفت و برخی به دنبال جایگزین رفتند اما در ایران این اتفاق رخ نداد و دست دولت از آن‌ پس برای ایجاد نقدینگی باز شد.

بعد از انقلاب هم حکومت داران جدید اصلاً متوجه مسئله نقدینگی نبودند و این منجر شد که در این حوزه بی‌مسئولیت عمل شود به‌نحوی‌که تا مدت زیادی حاضر نبودند بپذیرند که ایجاد پول بیش از آنچه که باید برای کشور مسئله‌زا هست، این موضوع در کنار سهل بودن انجام آن و خرج کردنش در برخی دوره‌ها منجر به هرچه بیشتر دامن زدن به نقدینگی شد و به‌تبع افزایش نقدینگی هم تورم رو به افزایش گذاشت.

* این گفته‌های شما در رابطه با چگونگی افزایش نقدینگی و به همراه آن تورم را اگر در کنار صحبت‌های چندی پیش آقای نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه بگذاریم که گفته بود «عامل افزایش نقدینگی و تورم، بالا بردن قیمت‌ها توسط عده‌ای از سرمایه‌داران بود که قیمت کالاها را با تهدید آمریکا بالا بردند»، کاملاً دو تصویر متفاوت به‌دست می‌دهد. به نظر شما چرا؟

- بله کاملاً درست است. نمونه اخیر فرار از مسئولیت هم همین چیزی است که در دولت دوازدهم می‌بینید و متأسفانه نه‌تنها بار مسئولیت آن را نمی‌پذیرند بلکه در مقابل می‌آیند و مسئولیت را بر شانه دیگران می‌اندازند، مانند جناب نوبخت! این تنها فرار از مسئولیت و شانه خالی کردن نیست بلکه تقصیر را به گردن غیر انداختن است. به گردن دیگری انداختن و حتی تنبیه دیگری در چنین مواردی متأسفانه عادت بدی شده برای حاکمیت و دست‌اندرکاران دولتی اقتصاد. اینکه البته می‌گویم حاکمیت به این دلیل است که معتقدم تنها دولت در ایجاد نقدینگی دخیل نیست که بخواهد به‌تنهایی از زیر بار آن شانه خالی کند بلکه در کنار آن مجلس و یا هر نهاد حاکمیتی که بخواهد به بانک مرکزی حکم کند که نقدینگی ایجاد کند، همان هم یکی از همدستان ایجاد نقدینگی، تورم و نتایج حاصل از این دو در کشور است.

* با تفاسیر گفته‌شده اگر این نقدینگی به یکی از بازارها وارد شود چه نتیجه‌ای در پی خواهد داشت؟

- ورود این نقدینگی به جهت آنکه مولد نیست هرجا ورود کند منتهی به بالا رفتن قیمت‌ها در آن بازار می‌شود. در مسکن ورود کند با افزایش نرخ مسکن روبرو می‌شویم، در طلا و ارز ورود کند با افزایش نرخ‌ها در آن بازارها روبرو خواهیم بود. حتی ورود آن به بورس هم تنها به بالا رفتن کاغذهای بورس منتهی می‌شود و بالا رفتن بی‌جهت ارزش سهام‌ها آن‌هم در شرایطی که با الگوهای منطقی به جهت عدم پویایی نباید این‌چنین دچار افزایش باشند. به‌هیچ‌وجه نه تنها تأثیر مفید اقتصادی در پی ندارد که سراسر ضرر است.

نمونه جالب دراین‌ارتباط مثال کشور زیمباوه است که زمانی جزو بدترین اقتصادهای دنیا بود، این در شرایطی بود که بازار بورس این کشور در آن مقطع یکی از بیشترین رشدها را در میان بازارهای بورس دنیا از آن خود کرده بود. این مسئله هم به این دلیل رخ‌ داده بود که حکومت آن کشور به‌صورت کلان پول چاپ و خرج می‌کرد و آن پول‌ها هم به دلیل اقتصاد از هم‌پاشیده آن کشور جایی برای رفتن نداشت و به‌تبع آن به بورس سرازیر می‌شد و این موضوع منتهی به این شده بود که قیمت کاغذهای بورس و سهام‌ها بی‌جهت و بدون اینکه ذره‌ای برای حال اقتصاد آن کشور مفید باشد بالا و بالاتر می‌رفت و در مقابل در صنایع یا شرکت‌های دیگری که در این بورس بودند هیچ اتفاق مولد و مفید به حال اقتصاد آ کشور رخ نمی‌داد.

صریح بگویم در برابر پول‌های تزریقی دولت و بانک مرکزی در کشور عده‌ای به هر دلیلی کیسه گرفته و آن را جمع می‌کنند؛ این پول هر جا ورود کند تنها آشفتگی، بی‌ثباتی و افزایش بی‌جهت نرخ‌ها را در پی خواهد داشت و هیچ اثر حقیقی برای بهبود وضعیت اقتصاد در پی ندارد.
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۱ آذر ۱۴۰۳ + جدول

تصویری به یاد ماندنی از بهروز وثوقی و جمشید مشایخی در قیصر

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۱ آذر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ام اس آی MSI امروز + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ + جدول

عکس جنجالی مسعود پزشکیان در کنار مولوی عبدالحمید

عکس زیرخاکی ۵۰ ساله از منوچهر وثوق، فردین، بهمن مفید و ایرج قادری

عکس/ نمایی خاص از بهمن مفید و سعید راد در سال ۱۳۵۴

عکس/ نمایندگانی که به حضور ظریف در دولت رای موافق دادند

عکس/ قدیمی‌ترین تاس کشف شده در جهان متعلق به ایران

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

واکنش دولت به توهین یک فرماندار به خبرنگاران

عکس/ استوری مدافع استقلال برای قلعه نویی

ادعای جدید چهره نزدیک به سعید جلیلی درباره فیلترینگ

پوتین: به آزمایش موشک‌های بالستیک مافوق صوت ادامه خواهیم داد

زاینده‌رود از امشب بازگشایی می شود

روسیه: قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام، هدیه بایدن به ترامپ است

انتقام قتل برادر در هلیلان

پرونده بازگشت عادل فردوسی‌پور به صدا و سیما بسته شد

وضعیت آب و هوای تهران طی روز‌های آینده

تخلیه برخی مدارس اصفهان به‌دلیل فرونشست

عکس/اولین واکنش به دیدار پزشکیان با مولوی عبدالحمید

آیت‌الله سید علی سیستانی کیست؟

افزایش تولید هیچ ارتباطی به حوزه وکالت ندارد/ قانون تسهیل باید از مسیر قانونی خود اصلاح شود

قانون تسهیل لطمات جبران‌ناپذیری بر پیکره نهاد وکالت زد/ حرفه وکالت را باید به جایگاه اصلی خود رساند

عکس/آقای ‎عراقچی، قرار نیست مملکت را نجات بدهید؟

پیش بینی قیمت سکه و طلا فردا ۳ آ‌ذر ۱۴۰۳/ دو شوک جدید به بازار طلا

پیش بینی بورس فردا شنبه ۳ آذر ۱۴۰۳

ماسکرانو سرمربی مسی شد

قتل هولناک در پارک قیطریه تهران

کنایه محسن رضایی به اروپایی‌ها بعد از صدور قطعنامه علیه ایران

سید محمود علوی دستیار ویژه رییس‌جمهور کیست؟

ورثه منتظر واریزی سود سهام عدالت باشند

این نقطه آلوده‌ترین جای ایران شد

پیش بینی قیمت دلار فردا ۳ آذر ۱۴۰۳/ سیگنال جدید برای دلار؛ تتر صعودی شد

معنای قطعنامه جدید آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای چیست؟

وزیر خارجه عراق: تهدید‌های آشکاری از سوی رژیم صهیونیستی علیه عراق وجود دارد

اجرای همسان سازیِ ۴۰ درصدی برای همه بازنشستگان از آذرماه

توییت مهم پزشکیان بعد از سفر به سیستان و بلوچستان

پایان زودهنگام رویای بیرانوند و رفقا در تبریز

حمله موشکی حزب‌الله به پایگاه حیفا

ذاکر: افزایش قیمت بنزین سوپر شاید مقدمه‌ای بر بالا رفتن نرخ بنزین باشد

امام جمعه قم: حرمت قم نسبت به شهرهای دیگر چند برابر است

علم الهدی بالاخره پس از ۳ سال دولت رئیسی نگران گرانی ها شد

عکس/ عملکرد پرسپولیس و استقلال در ۱۰ دوره اخیر جام حذفی

مشخصات هواپیمای هشدار زودهنگام A-۵۰

مسعود جمعه مهاجم کنیایی و جدید استقلال کیست؟

لطفعلی خان زند کیست و چگونه به سلطنت رسید؟

کریمخان زند کیست و دوران سلطنتش چگونه گذشت؟

عکس / استوری بازیکنان تیم ملی برای تولد امیر قلعه نویی

اینفوگرافی/ مقایسه نرخ عوارض آزادراهی در ایران با سایر کشورها

اینفوگرافی/ فهرست پنجاه خوراک برتر جهان با گوشت گوسفندی!

مصرف مالیات برای توسعه با نظارت و انتخاب مستقیم مؤدیان

دلیل سفر کوتاه پزشکیان به سیستان‌وبلوچستان چه بود؟

توضیحات وزیر صمت درباره افزایش قیمت خودرو

همتی: دولت مصمم به اجرای اصلاحات اساسی است

عکس/ استوری آناهیتا همتی درباره آلودگی هوای تهران

واکنش خطیب نماز جمعه تهران به قطعنامه سازمان ملل

عکس/ قاب ویژه معاون خانم پزشکیان در تایلند

کدام کشورها نتانیاهو را دستگیر می‌کنند؟

عکس/ ایران خودرو افزایش قیمت‌ها را اعمال کرد