هشدار درباره چهره نگران کننده از آینده معیشت مردم / ریسک سرمایه گذاری داخلی باعث فرار سرمایه شده است
اقتصاد ایران
مسیر پرتلاطم اقتصاد ایران
اقتصاد ایران در دهههای اخیر همواره در مسیر پیچیدهای از تحولات ساختاری، نوسانات بیرونی و تصمیمات درونی حرکت کرده است. ترکیبی از فرصتهای بزرگ و تهدیدهای جدی، چهرهای چند لایه از اقتصاد کشور ساخته که تحلیل آن را به یک ضرورت اجتماعی و رسانهای تبدیل کرده است.
نقاط قوت اقتصاد ایران
یکی از مهمترین نقاط قوت اقتصاد ایران، تنوع بالای منابع طبیعی و جایگاه کم نظیر کشور در حوزه انرژی است. وجود ذخایر عظیم نفت و گاز، ظرفیت قابل توجه معادن و همچنین موقعیت ژئواکونومیک ایران، بستر بالقوهای برای رشد پایدار فراهم کرده است که در بسیاری از کشورها وجود ندارد.
علاوه بر منابع خدادادی، سرمایه انسانی جوان و تحصیلکرده از دیگر مزیتهای اساسی اقتصاد ایران است. توسعه دانشگاهها، گسترش کسب و کارهای دانشبنیان و توان مهندسی کشور، موجب شده ظرفیت بالقوه برای نوآوری، ارزشآفرینی و تولید داخلی بهویژه در حوزه تکنولوژی وجود داشته باشد.
چالش های اقتصاد ایران
با این حال، اقتصاد ایران در برابر مجموعهای از چالشهای جدی نیز قرار دارد. وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی، نوسانات نرخ ارز، تورم مزمن و فرساینده و ضعف در حکمرانی اقتصادی، بخشی از مشکلات ساختاری است که بر رشد پایدار سایه انداخته است.
تحریمهای بینالمللی، محدودیتهای بانکی و کاهش تعامل اقتصادی با جهان، فشار مضاعفی بر تولید، تجارت و سرمایهگذاری وارد کرده است. این شرایط نه تنها هزینههای مبادله را افزایش داده، بلکه مانع انتقال فناوری و پیوستن اقتصاد کشور به زنجیره ارزش جهانی شده است.
از دیگر چالشهای مهم، بیثباتی سیاستگذاری و تغییرات مکرر مقررات است که ریسک فعالیت اقتصادی را بالا برده و انگیزه تولیدکنندگان را کاهش میدهد. نبود برنامهریزی بلندمدت و ضعف شفافیت نیز در کنار فساد اقتصادی بر مشکلات افزوده است.
راهکار اصلاح اقتصاد ایران
کارشناسان معتقدند که مجموعهای از راهکارهای برنامهمحور میتواند مسیر اقتصاد ایران را اصلاح کند؛ از جمله مهار تورم از طریق انضباط مالی، تقویت تولید داخلی، حمایت از صادرات، جذب سرمایهگذاری، اصلاح نظام بانکی و حرکت به سمت اقتصاد دانشبنیان و دیجیتال.
آینده اقتصاد ایران وابسته به تصمیمهای دقیق و پایدار در حوزه سیاستگذاری است. اگر اصلاحات ساختاری با اجماع ملی و مشارکت بخش خصوصی اجرا شود، امکان عبور از چالشها و بهرهبرداری از ظرفیتهای بزرگ کشور فراهم خواهد شد؛ موضوعی که پیگیری آن در صدر خبرهای اقتصادی روز قرار دارد.
اصلاحات ساختاری؛ نیاز فوری اقتصاد ایران
یکی از موضوعاتی که نمیتوان از آن چشم پوشید، ضرورت اصلاحات ساختاری در نظام مالی و اداری کشور است. ناکارآمدی بخشی از نظام مالیاتی، گستردگی اقتصاد غیررسمی و نبود شفافیت کامل در گردش مالی، همچنان مانع مهم رشد اقتصادی است. تقویت زیرساختهای نظارتی و دیجیتالیکردن سیاستهای مالی، از مهمترین پیشنیازهای اصلاحات واقعی محسوب میشود.
نقش فناوری و اقتصاد دیجیتال
رشد سریع فناوری، فرصتهای جدیدی برای اقتصاد ایران ایجاد کرده است. اقتصاد دیجیتال، تجارت الکترونیک، هوش مصنوعی و استارتاپها اکنون تبدیل به موتورهای جدید رشد شدهاند. اگر دولت و بخش خصوصی بتوانند بستر قانونی و حمایتی مناسبی برای شرکتهای نوآور ایجاد کنند، سهم اقتصاد دیجیتال میتواند به سرعت افزایش یابد و بخشی از مشکلات اشتغال را برطرف کند.
چالش سرمایهگذاری و فرار سرمایه
یکی دیگر از مسائل مهم، کاهش سرمایهگذاری داخلی و خارجی در سالهای اخیر است. نااطمینانی اقتصادی، بیثباتی نرخ ارز و دشواری تعاملات بانکی موجب شده بخشی از سرمایهها از کشور خارج شود یا به سمت فعالیتهای غیرمولد حرکت کند. ایجاد ثبات اقتصادی و تسهیل قوانین کسبوکار، مهمترین راه برای بازگشت سرمایه و تقویت بخش تولید است.
جایگاه ایران در اقتصاد منطقهای
ایران با قرار گرفتن در قلب خاورمیانه و مسیر کریدورهای مهم، ظرفیت تبدیلشدن به یک هاب مهم تجاری و ترانزیتی را دارد. تقویت روابط اقتصادی با کشورهای همسایه، توسعه زیرساختهای حمل و نقل و حضور فعال در توافقهای منطقهای میتواند سهم ایران از تجارت منطقهای را افزایش دهد و درآمدهای غیرنفتی کشور را رشد دهد.